Πληροφορίες για τον τουρισμό και πολιτισμό του δήμου Πύλης

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Πύλη
Διοργάνωση παν-δημοτικής αποκριάτικης ΓΙΟΡΤΗΣ την ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ (λόγω οικονομικής κρίσης δεν πραγματοποιήθηκε το 2012).

Στις 2 Μαΐου στο ναό του Αγίου Αθανασίου τελείται θεία λειτουργία, στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι με παραδοσιακούς χορούς και φαγητό.

Εορτασμός της ιστορικής Μάχης της Πόρτας.

Κατά τους θερινούς μήνες διοργανώνεται μια σειρά εκδηλώσεων (Πολιτιστικό Καλοκαίρι). Σ’ αυτές εντάσσονται θεατρικές και μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, αθλητικές δραστηριότητες, παρουσίαση παραδοσιακών χορών και εδεσμάτων στην έδρα του Δήμου και σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα.

Η ετήσια εμποροπανήγυρη της Πύλης γίνεται από 21 έως 24 Αυγούστου και συγκεντρώνει εκθέτες από όλη την Ελλάδα.

Με κάθε επισημότητα πραγματοποιείται κάθε χρόνο ο εορτασμός του Πολιούχου της Ιερά Μητρόπολης Τρίκκης & Σταγών Αγίου Βησσαρίωνος στις 14 & 15 Σεπτεμβρίου.

Ο Δήμος Πύλης κάθε χρόνο βραβεύει τους επιτυχόντες σε ΑΕΙ και ΤΕΙ με μια ξεχωριστή εκδήλωση και τους προσφέρει δώρα.

Ο Δήμος Πύλης πρωτοπόρος πανελλαδικά, στηρίζει οικονομικά με εφάπαξ καταβολή επιδόματος 1000 και 2000€ αντίστοιχα τις οικογένειες που αποκτούν τρίτο, τέταρτο ή και παραπάνω παιδί. (δεν πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη χρονιά λόγω οικονομικής κρίσης).

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
Παραδοσιακό Πανηγύρι στην 1η Μαΐου, παραμονής του Αγίου Αθανασίου με φαγητό και χορούς.

Γιορτή της γυναίκας (8/3).

Αποκριάτικο πάρτι μασκαράτα την Κυριακή της Αποκριάς.

Άγιος Βησσαρίωνας

Ο Άγιος Βησσαρίωνας πανηγυρίζει στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος και στη μνήμη του Αγίου από τον οποίο πήρε το σημερινό του όνομα στις 14 Σεπτεμβρίου.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
Πρωτοχρονιάτικη γιορτή με Αή Βασίλη για μικρούς και μεγάλους και βραβεύσεις των παιδιών που πέρασαν στις σχολές ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Ρεβεγιόν από το σύλλογο μας με χορό για Άνδρες και Γυναίκες και υποδοχή του Νέου χρόνου.

Κοπή Πίτας.

Ετήσιος χορός για την Ημέρα της Γυναίκας με παρουσίαση παραδοσιακών χορών από τα χορευτικά του Συλλόγου μας.

Δεύτερη μέρα του Πάσχα πραγματοποιείτε η «Γιορτή Αγάπης».

Απογευματινό καφέ για την «Γιορτή της Μητέρας» με ημερίδα σχετική με την ημέρα.

Αρχές Σεπτέμβρη Διοργανώνουμε την γιορτή Καλαμποκιού με Δρώμενα, Μαγειρική και παιχνίδια από τα παλιά χρόνια για να θυμηθούνε οι παλιοί και να μάθουν οι νεότεροι.

Aγίου Προκοπίου
Το χωριό πανηγυρίζει τη μνήμη του Αγίου Προκοπίου στις 8 Ιουλίου με καζανιές και λαϊκό γλέντι που ακολουθούν τη Θεία Λειτουργία.

Κοτρωνίου
Εορτή της Αγίας Παρασκευής: 25-27/7 με τριήμερο γλέντι & ντόπια φαγητά.

7 & 8 Σεπτεμβρίου (το Γενέσιον της Θεοτόκου). Ο οικισμός Λογγιές πανηγυρίζει στις 20-21 Μαΐου (Αγ. Κων/νου & Ελένης). Εντυπωσιακή είναι η παραδοσιακή τελετή, τα πασχαλιόγιορτα, τη 2η και 3η ημέρα του Πάσχα, στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία.

Παλαιοκαρυάς
Γιορτή πέστροφας στις 6 Αυγούστου στο χώρο του νερόμυλου.

Γουρνοχαρά στο χώρο του νερόμυλου τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων.

Πανηγύρια: Στο πανηγύρι του Αγίου Νικολάου προσφέρονται καζανιές και πατσάς το βράδυ της παραμονής. Ακολουθεί Θεία Λειτουργία, γλέντι και χορός. 20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία) – 26 Ιουλίου (Αγ. Παρασκευής).

Πετροχωρίου

Πανηγύρια
8 Σεπτεμβρίου στην εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης και στις

20 Ιουλίου στο εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία

Ροπωτού
Την Τρίτη μέρα του Πάσχα, στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας του κεντρικού οικισμού, φωνητικό συγκρότημα αποτελούμενο από μικρά παιδιά τραγουδά τραγούδια που τα χορεύουν όλοι οι παρευρισκόμενοι.

Στις 7 & 8 Μαΐου πανηγυρίζει με λαμπρότητα η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.

Στις 20 Ιουλίου πανηγυρίζεται η μνήμη του Προφήτη Ηλία στο εξωκλήσι του Αγίου.

Το Δεκαπενταύγουστο γίνεται διήμερο πανηγύρι και στις 20 Σεπτεμβρίου οι Παλαιοημερολογίτες κάτοικοι του χωριού πανηγυρίζουν τη μνήμη του Αγίου Ευσταθίου στον συνοικισμό της Παναγίας.

Εξόρμηση Ροποτιανών στη θέση «Μαντρί».

Εθελοντική αιμοδοσία.

Ποδοσφαιρικό Τουρνουά.

Λαϊκή βραδιά.

Επιτραπέζια ψυχαγωγικά παιχνίδια.

ΧΩΡΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Πύλη

ΜΝΗΜΕΙΑ
Αθήναιον: Ερείπια αρχαίου κάστρου – ισχυρού φρουρίου, σε υψόμετρο 1356μ.

Τοξωτή Γέφυρα του Αγίου Βησσαρίωνα: Χτισμένο το 1517 από τον Άγιο Βησσαρίωνα σχεδόν 1 χλμ από την Πύλη.

Γέφυρα Κονδύλη: Η κατασκευή της τελείωσε το 1936. Στις 9 Ιουνίου 1943 οι αντάρτες την ανατίναξαν. Η γέφυρα έπεσε χωρίς να σπάσει παρεμποδίζοντας έτσι τα κατοχικά στρατεύματα να περάσουν. Το 1956 ανασηκώθηκε και αποκαταστάθηκε.

Γέφυρα Γκίκα: Μισό χλμ. βόρεια της Πύλης. Κατασκευάστηκε το 1960-1961.

Κρεμαστή Πεζογέφυρα: Μισό χλμ. από το κέντρο της Πύλης. Κατασκευάστηκε το 1981.

Βυζαντινή εκκλησία Πόρτα – Παναγιάς (άλλοτε καθολικό της Ι.Μ. Μεγάλων Πυλών): Κτίστηκε το 1283 από τον Σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελο Κομνηνό Δούκα.

Μοναστήρι Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γκούρας: Είναι γυναικεία Μονή & ιδρύθηκε το 1743.

Βλαχόστρατα: Πετροστρωμένο μονοπάτι που αρχίζει από τη γέφυρα Καμάρα και πήγαινε μέχρι το Γαρδίκι. Χρησιμοποιούνταν πριν κατασκευαστούν οι γέφυρες ( Καμάρα και Κονδύλη). Σήμερα σώζεται και είναι προσπελάσιμο ένα τμήμα μέχρι την περιοχή Κοτρωνίου.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ

«Πόρτα – Παναγιά»: οικισμός με πέτρινα σπίτια και λιθόστρωτα καλντερίμια.

Τοποθεσία «Πλάτανος»: Με το γέρο πλάτανο να στέκει αγέρωχος και να μαρτυρά ότι εκεί υπήρχε το πρώτο δημοτικό σχολείο, την υπογραφή συνθήκης – συμφωνίας της Αντίστασης καθώς και ότι στον ίσκιο του στρατοπέδευσε ο Αλή Πασάς.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
Ανακατασκευή παλαιού κτιρίου ΝΕΛΕ στη Νέα Πύλη: Πολυχώρος ώστε να στεγαστεί η πολιτιστική δραστηριότητα του Δήμου.

Βιβλιοθήκη: Λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη στο Δημοτικό Σχολείο Πύλης.

Θεατρικό εργαστήρι: ο Δήμος Πύλης σε συνεργασία με το σύλλογο γυναικών Παλαιομοναστήρου και την ηθοποιό Σία Φαράκη δημιούργησαν το θεατρικό εργαστήρι.

Με ιδιωτική πρωτοβουλία λειτουργεί το Μουσείο Υδροκίνησης

Άγιος Βησσαρίωνας

ΜΝΗΜΕΙΑ
Μοναστήρι του Αγίου Βησσαρίωνος τη Μονή Σωτήρος Δουσίκου: Ο Άγιος Βησσαρίωνας επανίδρυσε τη Μονή το 1527-1535. Στη βιβλιοθήκη της Μονής φυλάσσονται εκατοντάδες τόμοι με χειρόγραφους κώδικες, ειλητάρια, χρυσόβουλα, σιγίλλια, φιρμάνια κ.α. Στη Μονή φυλάσσονται επίσης πλούσια κειμήλια μεταξύ των οποίων η Κάρα του Αγίου Βησσαρίωνα, η Αρχέτυπος Κτητορική Διαθήκη του κ.ά.

Το εκκλησάκι του Αγίου Βησσαρίωνα: Στο κέντρο του ναού και σε υπόγεια κρύπτη σώζεται ο τάφος του ΑΓΙΟΥ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ.

Νερόμυλος στη θέση «ΑΔΑΜΟΣ»

Πέτρινο Γεφύρι στη θέση «ΚΕΡΑΜΙΔΙ»

Λιμνοδεξαμενή: Εξελίσσεται σε ανερχόμενο βιότοπο και λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
Παλαιό πέτρινο Δημοτικό Σχολείο: Πρόσφατα ανακαινίστηκε και λειτουργεί σαν πνευματικό κέντρο με διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Aγίου Προκοπίου
Από το μεγάλο μοναστήρι του Αγίου Προκοπίου του 18ου αιώνα που εκτεινόταν σε έκταση 48 στρεμμάτων πάνω από το χωριό έχουν απομείνει μετά την κατεδάφισή του το 1960 μόνο ερείπια. Το 1986 ο ναός του Αγ. Προκοπίου ανηγέρθη εκ βάθρων.

Με τον Άγιο Προκόπιο συνδέεται το όνομα του Κοσμά του Αιτωλού και ενός κλέφτη του Γούλια

Κοτρωνίου
Ιστορικό χωριό: το 1777 ο Κοσμάς ο Αιτωλός δίδαξε μπροστά σε συνάθροιση κατοίκων.

Παλαιοκαρυάς

ΜΝΗΜΕΙΑ
Τοξωτή Πέτρινη Γέφυρα με το Φράγμα & τον Καταρράκτη: η γέφυρα κατασκευάστηκε γύρω στο 1500 με 1550 και ίσως κι αυτή είναι έργο του Αγίου Βησσαρίωνα.

Νερόμυλος & Δριστέλλα.

Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής.

Ι.Ν. Αγίου Νικολάου: χτίστηκε τα τέλη του 17ου αιώνα και είναι η πιο παλιά του χωριού.

Ξωκλήσι του Άη – Λιά.

Πετροχωρίου

ΜΝΗΜΕΙΑ
Προφήτης Ηλίας: ερείπια από αρχαία κάστρα, στο Παλιόκαστρο & το Καταφύγι.

«Πετράλωνο»: παλαιό πέτρινο αλώνι.

Τοποθεσία «Λώλου»: αναφέρεται στο ιστορικό όνομα «Λώλου» που ήταν πρωτοπαλίκαρο του Στουρνάρα.

Στην τοποθεσία «Βλασιώτη» υπάρχουν ερείπια από παλαιό νερόμυλο.

Ροπωτού

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Νερόμυλος & Δριστέλλα.

Εκκλησία ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ.

Πρόσφατα ανακαινισμένο παλαιό σχολείο: λειτουργεί και ως τόπος συνάντησης και αναφοράς πολιτιστικών εκδηλώσεων του χωριού.

Δ.Ε. ΑΙΘΗΚΩΝ

Εκδηλώσεις

Eλάτη

15 Αυγούστου (τριήμερο πανηγύρι): Ο εορτασμός ξεκινά με πανηγυρική λειτουργία, περιφορά της ανθοστόλιστης εικόνας της Παναγίας και γλέντι στην πλατεία του χωριού. Κατά τη διάρκεια του τριημέρου γίνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή δημοτικών και λαϊκών συγκροτημάτων (μουσικές και χορευτικές βραδιές) και φιλοξενούνται θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις θεάτρου σκιών και κουκλοθέατρου.

23 Απριλίου (στον οικισμό Αγίου Γεωργίου): Τελείται δοξολογία και «Διάκλησις» (γεύμα που παραθέτει η εκκλησία στους προσκυνητές). Ακολουθεί χορός και γλέντι στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας.

Απόκριες: Ο Σύλλογος με τη συμπαράσταση του Δήμου διοργανώνει εορταστικές εκδηλώσεις με τη συμμετοχή του κοινού: οι συμμετέχοντες, φορώντας παλιά ρούχα, γυρνούν κατ’ ομάδες στα μαγαζιά του χωριού σκορπώντας κέφι και χαρά στους θαμώνες τραγουδώντας και απαγγέλλοντας σατυρικά στιχάκια.

Καθαρά Δευτέρα: Διοργανώνονται εκδηλώσεις στην πλατεία του χωριού: στήνονται πάγκοι με νηστίσιμα εδέσματα, που προσφέρονται στους παρευρισκόμενους μαζί με ντόπιο κρασί από βαρέλι. Ακολουθεί χορός και γλέντι με τη συμμετοχή όλων.

Των Θεοφανίων: Αναβιώνουν τοπικές παραδόσεις : την παραμονή είτε ανήμερα των Φώτων, οι άντρες του χωριού, φορώντας παλιά «σκούτινα» (μάλλινα) ρούχα από ακατέργαστο μαλλί και ζώνοντας στη μέση μεγάλα και μικρά κουδούνια με στόχο να «τρομάξουν» και να διώξουν τους καλικάντζαρους, γυρίζουν στα σπίτια του χωριού. Οι μεταμφιεσμένοι στην τοπική διάλεκτο ονομάζονται «Λουκαντζάρια». Οι νοικοκυρές τους προσφέρουν «Φώτες», μικρά στρογγυλά ψωμάκια, τρυπημένα στο κέντρο και περασμένα σε σκοινί.

Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά: Αναβιώνουν πατροπαράδοτα έθιμα.

Περτούλι
6-7 Ιουλίου, πανηγύρι Αγίας Κυριακής.

5-6 Αυγούστου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

14-15 Αυγούστου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου: Οι πανηγυρικές εκδηλώσεις ξεκινούν με λειτουργία, «διάκλησι» , όπου πλούσια προσφέρονται ντόπια εδέσματα (κυρίως κρέας, πίτες, γαλακτοκομικά) και κορυφώνονται με γλέντι, με τη συμμετοχή των παρευρισκομένων, με δημοτικά παραδοσιακά συγκροτήματα.

Τον Ιούνιο γίνεται η γιορτή των μελισσοκόμων στην εκκλησία της Αγίας Κυριακής.

Τέλος Ιουνίου , πραγματοποιείται κάθε χρόνο στα περτουλιώτικα λιβάδια η μεγάλη και σχετικά πρόσφατη γιορτή που είναι το «Αντάμωμα των Σαρακατσαναίων»: Σαρακατσάνοι από όλη την Ελλάδα συγκεντρώνονται για να αναπαραστήσουν τον παλιό νομαδικό τρόπο ζωής, στήνοντας «κονάκια», αργαλειούς και μαγειρεύοντας παραδοσιακά φαγητά υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής τους.

Κυνήγι Θησαυρού Κλασσικών οχημάτων.

Μέσα Μαΐου Σταϊκος δρόμος.

Θεατρική Παράσταση 13.08.

Νεραιδοχώρι
Στις 6 Δεκεμβρίου ημέρα εορτασμού του Αγίου Νικολάου ,πολιούχου του χωριού .

Για την τίμηση τον τοπικό μας Ήρωα Χριστόδουλο Χατζηπέτρο (1794 – 1869) οργανώνετε στην αίθουσα του πολιτιστικού κέντρου του χωριού εκδήλωση προς τιμή του με σχετική ομιλία, ποιήματα και παραδοσιακά τραγούδια το πρώτο 10ημερο του Ιουνίου.

Στις 26 Ιουλίου εορτή της Αγίας Παρασκευής, αρχίζει το τριήμερο πανηγύρι με εκκλησιασμό στο ομώνυμο μοναστήρι, αρτοκλασία «σήκωμα του υψώματος» και προσφορά γλυκών στο εκκλησίασμα.

Γλέντι «αντάμωμα» στην πλατεία του χωριού ή στη θέση «Γκρουμάρια» με παραδοσιακή ορχήστρα.

Νυχτερινό «πάρτυ» στο Νερόμυλο, δίπλα στο ποτάμι, από την νεολαία του χωριού και άλλων χωριών το δεύτερο 15ήμερο του Αυγούστου.

Οργάνωση από τον τοπικό σύλλογο πεζοπορίες, με συμμετοχή όλων των γυναικών σε επισκέψιμους χώρους στη γύρω περιοχή του χωριού, για να γνωρίσουν τις φυσικές ομορφιές του τόπου, το δεύτερο 15νθημερο του Αυγούστου.

Γαρδίκι
Το ετήσιο πανυγήρι πραγματοποιείται της Παναγίας από 15 εώς 17 Αυγούστου στην πλατεία του χωριού το οποίο μοιάζει με πολυσύχναστη πόλη. Στις 17 Αυγούστου γίνεται ο χορός των γερόντων. Στο πρώτο μέρος η ορχήστρα και το πλήθος αποτίουν φόρο τιμής στους γεροντότερους τραγουδώντας τους ενώ εκείνοι είναι καθισμένοι ενώ στο δεύτερο μέρος πραγματοποιείται ο πολεμικός χορός στον οποίο οι γεροντότεροι χορεύοντας αναπαριστάνουν πολεμικές σκηνές. Μετά τον πολεμικό χορό, χορεύουν και τραγουδούν τοπικά τραγούδια κρατώντας στα χέρια τους αναμμένες λαμπάδες.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις λαμβάνουν χώρα επίσης στη γιορτή των Αγίων Αναργύρων (01-07).

του Προφήτη Ηλία (20-07).

και στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (06-08).

Πύρρα
Στις 26 Ιουλίου, ημέρα γιορτής της Αγίας Παρασκευής γίνεται το ετήσιο πανηγύρι όπου μέχρι το 1995 διαρκούσε τρείς ημέρες ενώ σήμερα διαρκεί μόνο δύο.Έτσι λοιπόν ανήμερα της γιορτής της Αγίας Παρασκευής μετά την λειτουργία στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του χωριού ξεκινάει ο χορός με τα παραδοσιακά όργανα (κλαρίνο) και συνεχίζεται μέχρι αργά το βράδυ στην πλατεία του χωριού. Την επόμενη μέρα το πρωί οι διοργανωτές ψήνουν πέντε με έξι αρνιά στην σούβλα. Στη συνέχεια το μεσημέρι στην πλατεία του χωριού ο κόσμος χωρίζεται σε δύο παρέες ανδρών και γυναικών όπου πίνουν, τρώνε και χορεύουν κάνοντας πειράγματα η μία παρέα στην άλλη. Όσοι ξένοι παραβρίσκονται, φιλοξενούνται από τους χωριανούς στο αντίστοιχο τραπέζι.Το απόγευμα της ίδιας ημέρας οι οργανοπαίκτες, οι διοργανωτές, οι νεολαία και υπόλοιποι χωριανοί πηγαίνουν με τα πόδια τραγουδώντας στο σπίτι του προέδρου. Εκεί τους υποδέχεται ο πρόεδρος και η οικογένειά του και στήνεται ένα τρικούβερτο γλέντι μέχρις ότου ετοιμαστεί οι νεολαία με τις παραδοσιακές φορεσιές για να αναπαραστήσουν σατυρικά το βλάχικο γάμο. Ο γαμπρός , η νύφη, ο πεθερός, η πεθερά, ο κουνιάδος και η κουνιάδα κατεβαίνουν στην πλατεία τραγουδώντας και συνεχίζεται το γλέντι μέχρι το πρωί.

Ο ετήσιος χορός του Πολιτιστικού Συλλόγου Πύρρας διοργανώνεται κάθε χρόνο στις αρχές του Φεβρουαρίου στα Τρίκαλα ή στην Καρδίτσα καθότι το χειμώνα ο περισσότερος κόσμος βρίσκεται στον κάμπο. Φυσικά και σ’ αυτό το γλέντι η ορχήστρα παίζει δημοτική μουσική με τα παραδοσιακά όργανα.

Καλογήροι
6 Δεκεμβρίου και 20 Μαΐου (μεταφερόμενο) του Αγίου Νικολάου (στην ομώνυμη εκκλησία)

20 Μαΐου (μεταφερόμενη η γιορτή του Αγίου Νικολάου λόγω του μικρού αριθμού των κατοίκων κατά την περίοδο του χειμώνα) και 6 Δεκεμβρίου, του Αγίου Νικολάου (στην ομώνυμη εκκλησία). Το πρώτο μισό του 19ου αι. πριν την κατάρρευση του παλαιού ναού γινόταν στο προαύλιο της εκκλησίας μεγάλο πανηγύρι και διοργανώνονταν αγώνες όπως λιθάρι, πάλη, άλμα καθώς και μεγάλος χορός ανδρών – γυναικών.

Του Αγίου πνεύματος, στην εκκλησία της Αγίας Τριάδος: Μετά την λειτουργία γίνετε «διάκλησι» – γεύμα που ετοιμάζεται σε καζάνια και προσφέρεται στους παραβρισκόμενους και ακολουθούν παραδοσιακοί χοροί στο προαύλιο της εκκλησίας με την συμμετοχή όλων.

20 Ιουλίου, του προφήτη Ηλία (στην ομώνυμη εκκλησία): Μετά τη θεία λειτουργία ακολουθεί αρτοκλασία και «διάκλησι», γεύμα που προσφέρεται στους πιστούς.

27 Αυγούστου, του Αγίου Φανουρίου.

Βροντερό

Αγίου Γεωργίου – Λειτουργία –αρτοκλασία – παραδοσιακό φαγητό.

Προφήτης Ηλίας – Λειτουργία –αρτοκλασία – παραδοσιακό φαγητό.

Δέση
Στα μέσα Αυγούστου, πραγματοποιούμε παραδοσιακό γλέντι με φαγητό κ ορχήστρα στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Στις 15 Σεπτεμβρίου, οργανώνουμε το ετήσιο παραδοσιακό πανηγύρι του χωριού στον Ι.Ν. Προφήτη Ηλία, γιορτάζοντας τον Αγ. Βησσαρίωνα ως προστάτη του χωριού. Μετά το τέλος της Θ.λειτουργίας, ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι φαγητό και χορός στην κεντρική πλατεία «Χοροστάσι».Το φαγητό που προσφέρεται είναι δωρεά των κατοίκων του χωριού (πρόβειο κρέας κ μπλουγούρι).

Άγιος Νικόλαος
Αγίου Νικολάου, βασιλική (1743), στο χωριό. Το 1784 κατασκευάστηκε το τέμπλο του ναού με τη βοήθεια των πιστών και της εκκλησίας.

Αγίου Νικολάου, στη θέση «Ασφάκα Ασπροποτάμου» (προσκυνητάρι). Στο εκκλησάκι υπάρχει βραχογραφία του Αγίου Νικολάου.

Δροσοχώρι
Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου 28 και 29 Ιουνίου, θεία λειτουργία με αρτοκλασία και μετά στη πλατεία του χωριού γίνετε τραπέζι με μπλογουροτραχανά .Το γνωστό σε όλους Μπλότζ.

Στις 22 και 23 Αυγούστου κάθε χρόνο γίνετε το πανηγύρι .

Αθαμανία
26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής (τριήμερο): Ο εορτασμός ξεκινά με πανηγυρική λειτουργία στην Ι.Ν. της Αγίας Παρασκευής. «σηκώνουν το ύψωμα» στο προαύλιο της εκκλησίας και μοιράζονται στους εορταζόμενους μπουκετάκια μικρών λουλουδιών. Το πανηγύρι διεξάγεται με τη συμμετοχή της δημοτικής παραδοσιακής ορχήστρας του χωριού: οι «παρέες» από τους νέους και τις νέες του χωριού ξεκινούν το γλέντι πηγαίνοντας από το ένα σπίτι στο άλλον και τραγουδώντας τη «Γαλαξιδιώτισσα», με πρώτο το σπίτι του παπά Το απόγευμα βάζουν στη μέση της πλατείας μια «φασολόβεργα» και χορεύουν γύρω-γύρω. Αφού συγκεντρωθεί κόσμος στην πλατεία, ο οποίος συρρέει κι από τα διπλανά χωριά (μεγάλος είναι και ο αριθμός των παραθεριστών αυτές τις μέρες) αρχίζει ο χορός με πρώτο τον παπά και συνεχίζουν σε διπλό χορό οι γυναίκες και οι άντρες του χωριού μέχρι πρωίας. Το ίδιο κλίμα κεφιού και συμμετοχής όλου του κόσμου διακρίνει και τη δεύτερη μέρα του πανηγυριού. Κατά τη διάρκεια της τρίτης μέρας γίνεται αναπαράσταση του βλάχικου γάμου με παραδοσιακές τοπικές ενδυμασίες.

20 Ιουλίου, του προφήτη Ηλία (στο ομώνυμο ξωκλήσι):
Ο εορτασμός ξεκινά με τη Θεία Λειτουργία και «Διάκλησι»: γεύμα για τους παρευρισκομένους το οποίο μοιράζεται από την επιτροπή που περιλαμβάνει ψητό αρνί, διάφορα τοπικά εδέσματα.

6 Αυγούστου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (στην ομώνυμη εκκλησία)

16 Αυγούστου, γιορτάζεται η εικόνα του «Αγίου Μαντηλίου» που βρίσκεται στον Ι.Ν. του Αγίου Αθανασίου.

29 Αυγούστου, του Αϊ Γιαννιού (στο ομώνυμο ξωκλήσι):
λόγω της νηστείας κατά τη διάρκεια της «διάκλησις» που ακολουθεί τη δοξολογία προσφέρεται στους παρευρισκομένους φασολάδα.

30 Ιουνίου, των «12 Αποστόλων» (στο ομώνυμο εκκλησάκι):
δοξολογία και διάκλησι στο προαύλιο της εκκλησίας.

Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου, διοργανώνεται «γιορτή κρασιού» από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο , με τη διανομή δωρεάν κρασιού.

Ιανουάριος ετήσιος χορός.

Δ.Ε. ΑΙΘΗΚΩΝ

Χώροι Πολιτισμού

Eλάτη
Η περιοχή φαίνεται ότι κατοικείται από την αρχαιότητα, σύμφωνα με την παράδοση, αλλά και τα διάφορα ευρήματα ,όπως τα ίχνη αρχαίου κάστρου και παλιού οικισμού που βρέθηκαν στις τοποθεσίες Κατώφλι, Ψηλή Ράχη, και Φτέρη που βρίσκονται στη νοτιοανατολική πλευρά του χωριού, προς το χωριό Καλόγηροι, αφού πιστεύεται ότι ανήκουν στην αρχαία πόλη Ποίτναιο ,ή Πότναιο που άκμασε από τον 5ο π.χ. αιώνα μέχρι τους ρωμαικούς χρόνους. Σ΄αυτή την περιοχή του Ποιτναίου βρέθηκε ανάγλυφη επιτύμβια στήλη Εχένικου πολεμιστή του 4ου π.χ. αιώνα, καθώς επίσης και αγαλματίδια, αγγεία νομίσματα και δύο τάφοι.

Στη θέση «Ακρινή στα σύνορα Ελάτης και Κοτρωνίου υπάρχουν ερείπια παλιάς εκκλησίας πιθανόν βυζαντινής περιόδου.

Στο κάτω μαχαλά υπάρχουν επίσης ερείπια παλιάς εκκλησίας αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο.

Στη θέση Πάνω μαχαλάςκαι στη θέση που σήμερα υπάρχει εκκλησάκι με το όνομα ¨Άγιοι Ανάργυροι υπήρχε η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το τέμπλο της ήταν μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. Βρίσκεται τώρα συναρμολογημένο συο εξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία

Περτούλι

Αρχαιολογικοί χώροι – Ευρήματα
Δίπλα στο βουνό «Γκιώνα» υπάρχει το «Κοκκινοστέφανο» που δίνει την εντύπωση ενός βυζαντινού ή μεσαιωνικού φρουρίου.

Εκκλησίες – Μοναστήρια
Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, τρίκλιτη βασιλική, χτισμένη στη θέση παλιότερου ομώνυμου ναού (1863).

Αγίας Κυριακής.

Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Στοιχεία Λαικού Πολιτισμού
Πύργος του Χατζηγάκη (1841), εγγονού του Χατζή Μπέρτα (έχει αναστηλωθεί βάση φωτογραφιών και γκραβούρων που μαρτυρούν την πρώτη του μορφή). Ο Χατζηγάκης ήταν ο μεγαλύτερος τσέλιγκας του Ασπροποτάμου.

Το πέτρινο « Γεφύρι της γριάς», που βρίσκεται στο «φαράγγι της Μάνας», που διασχίζεται από τον παραπόταμο του Αχελώου και αποτελεί αξιόλογο μνημείο της περιοχής καθώς πάνω στο γεφύρι υπάρχουν σκαλισμένες παραστάσεις με εξαιρετική λεπτότητα και τέχνη.

Ο «Μπαζέικος μύλος»: στη δεξιά όχθη φαντάζει πλαγιαστή πλακανίθρα πάνω στην οποία βρίσκεται κουλουριασμένη πετρωμένη πέστροφα.

Νεραϊδοχώρι

Η αίθουσα του Πολιτιστικού κέντρου και τα Γραφεία της πρώην Κοινότητας Νεραϊδοχωρίου, όπου γίνονται διαλέξεις , θέατρο,μουσικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ενημερωτικές συγκεντρώσεις των μελών.

Η ενοριακή εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού ,είναι τρίκλιτη και η εντοιχισμένη επιγραφή αναφέρει ότι χτίστηκε το 1764. Φέρει ανεξίτηλες τοιχογραφίες του 18ου αιώνα και αποτελεί σπουδαίο αρχαιολογικό μνημείο.

Το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στη θέση «Τσούκα», άλλοτε καθολικό μεγάλης και σημαντικής για την περιοχή Μονής . Χτίστηκε το 1792, όπως αναγράφεται σε λιθαναγλυφή πετρόχτιστη επιγραφή και έχει αρχιτεκτονικό ρυθμό σταυροειδή εγγεγραμμένο, αθωνιτικού τύπου , με άρτια τεχνική της λιθοδομής. Έχει μεγάλη επισκεψιμότητα.

Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, χτισμένο το 1976 πάνω στο παλαιό που είχε χτιστεί το 1643 και κατά την παράδοση ήταν «Κρυφό Σχολείο» στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Είχε χτιστεί πριν το 1821,ξαναχτίστηκε το 1909 και το 1972 τηρεί τη σημερινή του μορφή.

Τα δυο αυτά ξωκλήσια προσφέρουν στον επισκέπτη, εκτός των άλλων πανοραμική άποψη του χωριού από ψηλά.

Το μνημείο πεσόντων στην πλατεία του χωριού.

Η Προτομή του ήρωα και αγωνιστή του 1821, οπλαρχηγού Ασπροποτάμου γέννημα του Νεραϊδοχωρίου (τότε Βετέρνικ),Χριστόδουλου Χατζηπέτρου.(1794 – 1869) στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.

Η χάλκινη επιγραφή με τον πέτρινο σταυρό, που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της πλατείας όπυ στάθηκε ο πάτερ-Κοσμάς και μίλησε στους συγκεντρωμένους κατοίκους στις 18-02-1778.

Το πέτρινο, μονότοξο, γεφύρι του Χατζηπέτρο, πατέρα του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου αποτελεί σπουδαίο αρχαιολογικό μνημείο.

Ο ανακαινισμένος νερόμυλος στη θέση «Σμίξη» ,κοντά στο γεφύρι Χατζηπέτρου.

Η «Βλαχόστρατα» συνέχεια του γεφυριού Χατζηπέτρου, που είναι τμήμα δρόμου που ένωνε τα χωριά του Ασπροποτάμου και της Ηπείρου με τα Τρίκαλα. Είναι ένας πλακοστρωμένος δρόμος με μεγάλη τοιχοποιία στη θέση «Σκάλα» και κατασκευάστηκε το 1796.

Γαρδίκι
Θρησκευτικά μνημεία αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου (1700), ο Προφήτης Ηλίας (1913), ο Άγιος Αθανάσιος (1893), το μοναστήρι Aνταποδόσεως της Θεοτόκου (1830) το οποίο χτίσθηκε από τους κλεφταρματολούς αδερφούς Χύτα, καθώς και τα ερειπωμένα ξωκλήσια των Αγίων Αναργύρων και της Αγίας Τριάδος.

Οι σημαντικότερες πέτρινες βρύσες είναι της πλατείας η οποία δημιουργήθηκε το 1832 και η γκούρα.

Πύρρα
Λαογραφικό τοπικό μουσείο με συλλογές, από το 1940 και μέχρι το 1955, με τοπικά χειροποίητα εργαλεία για τις γεωργικές και τις κτηνοτροφικές ανάγκες της εποχής, καθώς επίσης εκτίθενται διάφορα χειροποίητα αντικείμενα ένδυσης, υπόδησης και οικιακού εξοπλισμού.

Δύο τοποθεσίες εξαιρετικού κάλους, που σήμερα είναι τα βοσκοτόπια του χωριού τα οποία περιτριγυρίζονται στα χαμηλότερα υψόμετρα από δάση που δημιουργούνται από τα πανέμορφα έλατα και τις λυγερόκορμες οξιές .Η πρώτη τοποθεσία βρίσκεται νότια του οικισμού Πύρρας, ονομάζεται ‘Μπασιάρικα’ και η υψηλότερη κορυφή της έχει υψόμετρο 2.220 μ. με την ονομασία ‘Αυγό’.Η δεύτερη τοποθεσία βρίσκεται βόρεια του οικισμού, αποτελείται από τρείς μικρότερες τοποθεσίες όπου η ονομασίες τους είναι ‘ Κανάλια’, Ντόσκιση’ και ‘Αρνέση’. Η υψηλότερη κορυφή στην περιοχή αυτή έχει υψόμετρο περίπου 1.900 μ. με ονομασία ‘Χαμένο’. Η ανωτέρω τοποθεσίες επικοινωνούν με δασική χωμάτινη οδό με την δυνατότητα να αξιοποιηθούν για τουριστικές διαδρομές περιηγητών και ορειβατών.

Ο ποταμός ‘Καμναΐτικος’, παραπόταμος του Αχελώου, αξιαγάπητος προπάντων από τη νεολαία, για το καθαρό και γάργαρο νερό που έχει όλο το καλοκαίρι εφόσον τροφοδοτείται από φυσικές πηγές. Κατά μήκος της διαδρομής του ποταμού και σε ορισμένα σημεία δημιουργούνται φυσικές βάθες οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μπάνιο από όσους αγαπούν το κρύο νερό.Μελλοντικά υπάρχει η δυνατότητα να αξιοποιηθεί με τις ανάλογες υποδομές για ‘Καγιάκ’.Επίσης σε κάποιο σημείο του ποταμού , όπου στην τοπική ονομασία λέγεται ‘Καζάνια’, υπάρχει στη βόρεια παρειά του ένα σπήλαιο με πάρα πολύ τρεχούμενο νερό το οποίο θα πρέπει να εξερευνηθεί από ειδικούς δύτες καθότι φημολογείται ότι εσωτερικά έχουν δημιουργηθεί σταλακτίτες.

Η Πύρρα έχει παραμείνει ένας παραδοσιακός οικισμός καθότι με βάση την ιστορία της επί Τουρκοκρατίας ήταν ένα κεφαλοχώρι που εξοντώθηκε από τους Τούρκους γιατί δεν πλήρωναν οι κάτοικοι τους φόρους. Λόγω του ότι ήταν κεφαλοχώρι εξηγεί το σημερινό ειρηνοδικείο της Πύλης που ονομάζεται Ειρηνοδικείο Πύρρας καθώς και το υποθηκοφυλακείο και η αγρονομία.

Το όνομά της εικάζεται ότι έχει προέλθει από την Πύρρα σύζυγο του Δευκαλίων κατά την μυθολογία ή από τον βασιλιά Πύρρο της Ηπείρου.

Ο οικισμός Πύρρας εκτός από τον παλιό οικισμό κατ’ επέκταση διαθέτει και το νέο οικισμό ο οποίος αναπτύσσεται με βάση εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο πόλεως με το οποίο έχουν μελετηθεί και προβλεφθεί χωροταξικά αρκετοί κοινόχρηστοι χώροιόπως πλατείες, παιδικές χαρές, πάρκα, αθλοπαιδιές κ.λ.π.

Καλογήροι
Ίχνη ερειπωμένου κάστρου ελληνιστικής – ρωμαϊκής εποχής επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες αρχαίων συγγραφέων πως η περιοχή των Καλογήρων βρισκόταν στα όρια του αρχαίου Ποίτνεου ή Πότναιου, βασιλείου των Αιθήκων κατά τον 4ο αι. π.Χ. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Ευρήματα όπως νομίσματα, αγαλματίδια, περικεφαλαίες δε θεωρήθηκαν σημαντικά και δε διατηρήθηκαν από τους ντόπιους.

Το Παλαιόκαστρο, στην κορυφή της Νεράϊδας , αποτελεί φυσικό οχυρό όπου βρέθηκαν ακόντια, ασπίδες, τύπος σφραγίδας της εποχής κ.α.

Στην περιοχή της Αγίας Τριάδας οι τάφοι που βρέθηκαν δηλώνουν την ύπαρξη αρχαίου νεκροταφείου ελληνιστικής- ρωμαϊκής εποχής. Σώζεται επίσης τμήμα τοίχου με τεράστιους ογκόλιθους.

Βρέθηκε ακόμη η επιτύμβια στήλη του Εχένικου, 4ου αι. π.Χ. το Μάρτιο του 1919 τυχαία από κάποιον καλλιεργητή κοντά στο ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας. Η επιτύμβια στήλη του Εχένικου, αναπαράσταση πολεμιστή ή αξιωματούχου που σκοτώθηκε σε μάχη, σε θεσσαλικό μάρμαρο με διαστάσεις 1,66 ύψους και 0,71 πλάτους κατά τη βάση, πάχους 0,08 (διαστάσεις βάθρου 78Χ55Χ25) φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας. Πρόσφατα ακριβές αντίγραφο τοποθετήθηκε στην πλατεία του χωριού.

Εκκλησίες – Μοναστήρια
Αγίου Νικολάου(δεύτερο μισό του 19ου αι.). Άρχισε να κτίζεται το 1896 και βρισκόταν σε άλλη θέση κοντά στο ποτάμι αποτελώντας το κέντρο του τότε χωριού. Στο προαύλιο της εκκλησίας γινόταν μεγάλο πανηγύρι και διοργανώνονταν αγώνες όπως λιθάρι, πάλη, άλμα και μεγάλος χορός ανδρών- γυναικών. Οι εκδηλώσεις έπαψαν με την κατάρρευση του ναού. Σήμερα βρίσκεται σε νέα θέση στην πλατεία του χωριού.

Αγίας Τριάδας (1950). Παλιότερα βρισκόταν στην κορυφή βράχου σε δύσβατη περιοχή. Λόγω μερικής κατάρρευσης μεταφέρθηκε το 1950 λίγα μέτρα μακρύτερα. Κατά τη θεμελίωση της βρέθηκαν ερείπια τάφων.

Αγίου Φανουρίου.

Προφήτη Ηλία.

Αγίας Μαρίνας.

Νερόμυλοι
Παλιός νερόμυλος στον Καλογερίτη ποταμό ο οποίος λειτουργούσε τα παλιότερα χρόνια εξυπηρετώντας τις ανάγκες των γύρω χωριών.

Νερόμυλος του χωριού ο οποίος λειτουργεί και σήμερα για τους κατοίκους του χωριού, αλέθοντας σιτηρά.

Αρχιτεκτονική

Λιθόκτιστο σχολείο, το οποίο χτίστηκε το 1908 επί δημάρχου Αιθήκων Νικολού Στουρνάρα, φιλοξενώντας έως 100 μαθητές σε περίοδο ακμής.
Χαρακτηριστικά είναι τα ανάγλυφα σύμβολα που βρίσκονται σε εμφανή σημεία του λιθόκτιστου κτιρίου, όπως σταυρός, δάφνινο στεφάνι κ.α. Η τεχνική της κατασκευής και διακόσμησης είναι ενδεικτική της αγάπης για την πέτρα και της αξίας των παραδοσιακών υλικών για τη σωστή εναρμόνιση των κτιρίων με τη φύση και το μεράκι των μαστόρων.

Βροντερό
Παλαιά Εκκλησία Αγίου Γεωργίου.

Προφήτης Ηλίας.

Δέση
Το μοναστήρι της Αγ.Τριάδας, αποτελεί επιθυμία όλων των κατοίκων να συντηρηθεί κ να αναδειχτεί,διότι παλαιότερα ήταν κοιτίδα μάθησης κ διδασκαλίας καθώς υπήρχαν κελιά μοναχών κ λειτουργούσε Κρυφό Σχολειό.

Μετά τα τελευταία σπίτια του χωριού, κοντά στο ποτάμι βρίσκεται ακόμη ο Νερόμυλος. Είναι παλιό, πέτρινο κτίσμα στο οποίο σώζεται ακόμη η μυλόπετρα κ υπάρχει έντονη η διάθεση ανάπλασης συντήρησης κ αξιοποίησης του ως αξιοθέατο του χωριού.

Απαράμιλλης ομορφιάς είναι κ οι διπλοί φυσικοί καταρράκτες στην τοποθεσία Κρεμάση,οι οποίοι ξεχύνονται απ την είσοδο το Σπηλαίου «Λέγκω». Το σπηλαίο αυτό, στολίζουν σταλακτίτες και σταλαγμίτες κ έχει εν μέρει εξερευνηθεί κ χαρτογραφηθεί από Σπηλαιολόγους κ Υπάρχει η αντίστοιχη έκθεση της έρευνας που φτάνει τα 500μ από την είσοδο του σπηλαίου.

Άγιος Νικόλαος
26 Ιουλίου, της Αγίας Παρασκευής (τριήμερο): Ο εορτασμός ξεκινά με πανηγυρική λειτουργία , αρτοκλασία και «σήκωμα» του υψώματος στο προαύλιο της εκκλησίας, όπου ένας πιστός κρατά την εικόνα και οι υπόλοιποι ακουμπούν το ένα τους χέρι στον ώμο του ατόμου που κρατά την εικόνα. Το πανηγύρι συνεχίζεται με τις εκδηλώσεις που οργανώνει ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού και κλείνει την τρίτη μέρα με τον καθιερωμένο «χορό των γερόντων».

6 Δεκεμβρίου, του Αγίου Νικολάου (στο ομώνυμο εκκλησάκι στη θέση Ασφάκα): παραμονή της γιορτής οι πιστοί ανάβουν φωτιές και ετοιμάζουν φαγητό σε καζάνια για να μοιραστεί στους πιστούς τη μέρα της γιορτής μετά τη θεία λειτουργία.

23 Μαΐου (μεταφορά της γιορτής του Αγίου Νικολάου, επειδή το χειμώνα δεν υπάρχει κόσμος στο χωριό), στο ομώνυμο εκκλησάκι στη θέση Ασφάκα: παραμονή της γιορτής συγκεντρώνονται οι πιστοί κι από τα διπλανά χωριά και αρχίζουν τις ετοιμασίες για το φαγητό στα καζάνια που θα μοιραστεί την επομένη μετά το πέρας της θείας λειτουργίας. Το βράδυ θα κοιμηθούν στο προαύλιο της εκκλησίας. Το πανηγύρι ξεκινά την επομένη με τη θεία λειτουργία και την αρτοκλασία (δωρεά των πιστών) και ολοκληρώνεται με τις εκδηλώσεις του πολιτιστικού συλλόγου.Στη γιορτή του Αγίου Νικολάου αναβιώνει το έθιμο του «βλάχικου γάμου» με τη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού: ντύνουν ένα αγόρι του χωριού νύφη και ένα άλλο αγόρι γαμπρό κάποιοι από τους κατοίκους του χωριού οι οποίοι πηγαίνουν ως προσκαλεσμένοι , άλλοι στο σπίτι του γαμπρού κι άλλοι στο σπίτι της νύφης. Στη συνέχεια συνοδεύουν τη νύφη με όργανα από το σπίτι της επάνω σε ένα άλογο τολισμένο στην εκκλησία του χωριού. Με το πέρας του μυστηρίου η νύφη χορεύει στην πλατεία του χωριού.

Δροσοχώρι
Βυζαντινή εκκλησία Των Αγίων Αποστόλων η οποία χρονολογείτε από το 1784. Η αγιογράφηση έγινε το 1849 κα το καμπαναριό κτιστικά το 1893. Έχει μερικώς αναστυλωθεί πριν μερικά χρόνια αποτελεί και το μοναδικό Βυζαντινό μνημείο του χωριού μας.

Αθαμανία
Αρχαιολογικοί χώροι – Ευρήματα
Ο πρώτος οικισμός και παλιά πρωτεύουσα της Αθαμανίας ήταν χτισμένη στη θέση «βρύσες» , 200μ ψηλότερα από συνοικισμό Παλαιοχώρι Γαρδικίου, όπου διατηρούνται ερείπια από κεράμους. Βρέθηκαν ακόμη αρχαιολογικά ίχνη, όπως νομίσματα με απεικονίσεις της Διώνης Αθηνάς, όπου αναγράφεται το όνομα Αθαμάνες. Ένα συγκεκριμένα σπάνιο νόμισμα δημοπρατήθηκε πριν πέντε χρόνια από οίκο της Αγγλίας με πλειοδότη Αθαμάνα που γεννήθηκε και κατοικεί στην Αμερική.

Εκκλησίες – Μοναστήρια
Της Αγίας Παρασκευής (1849), η οποία αγιογραφήθηκε από τον Σαμαρινιώτη ζωγράφο Αθανάσιο Δημητρίου (1865). Παλαιότερα είχε πολλούς μοναχούς και 12 κελιά, τα οποία κατέρρευσαν με το πέρασμα του χρόνου. Το νεότερο χτίσμα που βρίσκεται δίπλα επί τουρκοκρατίας χρησίμευε ως σχολείο και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο.

Του Προφήτη Ηλία, ξωκλήσι.

Του Αγίου Αθανασίου (1900). Σώζονται παλιές τοιχογραφίες και οι εικόνες της «Αγίας Κυριακής» και του «Αγίου Μαντηλίου».

Αϊ Γιάννη (ξωκλήσι). Στο ξωκλήσι υπάρχει παλιά εικόνα του Ιωάννου του Προδρόμου.

12 Αποστόλων , ξωκλήσι (λίγο έξω από το χωριό με θέα προς το Αγκαθάκι, βελούσι, Κράλι).

Μεταμόρφωσης του Σωτήρος.

Μνημεία λαϊκού πολιτισμού

Βρύσες
Βρύση στην κεντρική πλατεία του χωριού, η οποία παλιά ήταν σκεπαστή με κολώνες πέτρινες και στρογγυλεμένες άκρες.

Μπατάλα, Βρίσκεται κοντά στον Ι. Ν. Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, είναι η παλιότερη πέτρινη βρύση και το νερό της είναι πόσιμο.

«Σουρωτό», βρίσκεται στη θέση «Πρόδρομος», έξω από το χωριό.

Βρύση «Αγκαθάκι».

Βρύση «Σγούρου», στην Κακαρδίτσα με πολύ κρύο νερό.

Νερόμυλοι
Νερόμυλος, ο οποίος ανακαινίστηκε μέσω προγράμματος leader και που μπορεί άνετα να λειτουργήσει .

Ξύλινος οικισμός, βρίσκεται δίπλα στο ρέμα μέσα στο χωριό, χρονολογείται στα 1820 και έχει κριθεί διατηρητέος.

Δ.Ε. ΠΙΝΔΕΩΝ

Εκδηλώσεις

Στουρναραίικα

Το χωριό πανηγυρίζει στις 20 Ιουλίου στο εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία(που είναι χτισμένο σε τοποθεσία με πανοραμική θέα).

26 Ιουλίου στην Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στο κέντρο του χωριού.

15 Αυγούστου στην Εκκλησία της Παναγίας, στον ομώνυμο συνοικισμό. Σ’ όλες τις περιπτώσεις ακολουθούν εκδηλώσεις, παράθεση φαγητού και γλέντι στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό. Ο συνοικισμός Καστανιά (Ράχοβο), που ανήκει στα Στουρναραίικα , πανηγυρίζει στις 29 Αυγούστου στο εξωκλήσι Ιωάννη του Προδρόμου, όπου υπάρχουν τοιχογραφίες που χρονολογούνται από τα 1663/64.

Μεσοχώρα
14 Αυγούστου: River Party συμμετοχή Νεολαία.

Το χωριό γιορτάζει στις 15 Αυγούστου στο Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου(ο οποίος χτίστηκε το 1956/58 στη θέση άλλου Ναού που είχε χτιστεί το 1886 για να αντικαταστήσει παλαιότερο, του οποίου τη χρονολογία ανέγερσης αγνοείται).

Στο χωριό γίνονται τριήμερες εκδηλώσεις με φαγητό και γλέντι. Μία ημέρα του τριημέρου είναι αφιερωμένη στον χαρακτηριστικό χορό του πιπεριού, ένα παραδοσιακό έθιμο, όπου όλοι, κάτοικοι του χωριού και των περιχώρων καθώς και επισκέπτες σχηματίζουν έναν μεγάλο κύκλο και χορεύουν το «πως το τρίβουν το πιπέρι».

20 Ιουλίου Εξωκλήσι «Προφήτη Ηλία» περιοχή «σπίτια» Πανηγύρι.

Βαθύρεμα
Το χωριό έχει πανηγύρι του Αγίου Πνεύματος. Μετά τη λειτουργία στην εκκλησία που βρίσκεται δίπλα στο ποτάμι ακολουθεί γλέντι στην εκκλησία του χωριού. Σύμφωνα με το θρύλο, την ημέρα της γιορτής εμφανιζόταν ένα ελάφι που, αφού ξεκουραζόταν και έπινε νερό, επέτρεπε να το πιάνουν και προσφερόταν κοινό γεύμα στους συμμετέχοντες. Μια χρονιά όμως το έπιασαν χωρίς να προλάβει να ξεκουραστεί και από τότε δεν ξαναεμφανίστηκε.

Γιορτή «Πέστροφας» διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Ετήσιος χορός.

Λιβαδοχώρι
Τέλος Ιουλίου αντάμωμα Λιβαδοχωριτών.

Ετήσιος χορός.

Το χωριό έχει πανηγύρι στις 29 Ιουνίου, στη γιορτή των Αγίων Αποστόλων, στο εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος στην Ποταμιά.

26 Οκτωβρίου, του Αγίου Δημητρίου, στην ομώνυμη εκκλησία. Και στα δύο μετά τη λειτουργία ακολουθεί γλέντι.

Βαλκάνο

Παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

Πολυνέρι
Αντάμωμα στη θέση Γκορτσια το πρώτο Σάββατο του μήνα Ιουλίου κάθε χρόνο.

Πρωτάθλημα δηλωτής το μήνα Ιούνιο.

Κοπή πίτας αρχές κάθε χρόνου.

Ρίψη σταυρού τα Θεοφάνεια στον ποταμό Χατζή και ακολούθως κοπή πίτας απ’ την κοινότητα.

Καθαρά Δευτέρα-Πεταγμα αετού και ακολούθως νηστίσιμο γεύμα της κοινότητας και του δήμου.

15 Αυγούστου μεγάλη πανήγυρης του χωριού.

8 Σεπτεμβρίου ,πανήγυρη στον οικισμό Παναγιας.

Βραδιά νεολαίας τον Αύγουστο.

Παράμερο
Το χωριό έχει πανηγύρι στις 26 Ιουλίου στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Γίνεται διήμερο γλέντι και χορός στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Μοσχόφυτο
Ιούνιος – Πανηγύρι «Αγ.Τριάδας» ετήσιο Πανηγύρι.

20 Ιουλίου –Πανηγύρι Προφήτης Ηλίας στο συνοικισμό Πλατανάκια.

26 Ιουλίου στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευή.

27 Ιουλίου – Πανηγύρι Αγ. Παντελεήμονα.

Νέα Πεύκη
Στο χωριό οργανώνεται γλέντι με ψητά και κλαρίνα στο πανηγύρι της Παναγίας, στις 15 Αυγούστου.

Στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα που γιορτάζεται η γέννηση της Θεοτόκου.

Δ.Ε. ΠΙΝΔΕΩΝ

Χώροι Πολιτισμού

Στουρναραίικα
Στη θέση «Κουκουρέλος», κοντά στο χωριό, υπάρχουν ερείπια κάστρου Ελληνιστικών χρόνων. Στο κέντρο του χωριού η πλατεία και η πέτρινη βρύση της σκεπάζονται από τον τρισαιωνόβιο πλάτανο, ένα από τα ελάχιστα, τέτοιου είδους, μνημεία της φύσης. Λίγο έξω από το χωριό υπάρχει η θέση Ψάρρο- ονομασία που οφείλεται στον αρματολό του 1821 καπετάν –Ψαρρό, που σκοτώθηκε σ’ εκείνο το σημείο.

Φτάνοντας στο βουνό Κυδωνιά, υπάρχει το ομώνυμο σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες

Πριν φτάσουμε στο χωριό, σε ένα από τα πανέμορφα σημεία της διαδρομής, συναντούμε δύο γραφικές γέφυρες, την Πηγή των Θεών και το Εκκλησάκι του Αη-Νικόλα, το οποίο είχε καταστραφεί από κατακλυσμό και μόλις πρόσφατα ανακατασκευάστηκε. Από εκείνο το σημείο είναι ορατός ο εντυπωσιακός καταρράκτης «κοριτσαμπήδημα».Σύμφωνα με το θρύλο, από εκείνο το σημείο έπεσαν τρία κορίτσια για να γλιτώσουν από τα χέρια Σαρακηνών ή Τούρκων που τα καταδίωκαν.

Ήταν η πατρίδα του Νικολού Στουρνάρη, οπλαρχηγού του αρματολικίου «πόρτα κολ» (πολιταρχία), που στις 5 Ιουλίου 1821 κήρυξε την επανάσταση στην περιοχή του Ασπροποτάμου μαζί με τον Χατζηπέτρο και το Λιακατά! Ο Νικολός Στουρνάρης έπεσε στην έξοδο του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου 1826.

Στο χωριό δίδαξε το 1777 (κατ’ άλλους το 1779) ο Κοσμάς ο Αιτωλός. Η παράδοση αναφέρει πως το χωριό επισκέφτηκε ο Ρήγας Βελεστινλής, μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο καθώς και ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ. Ο L.Hezey το 1858 το χαρακτήρισε ως το σημαντικότερο χωριό της περιοχής. Το χωριό ονομάστηκε Στουρναραίικα το 1929 προς τιμήν του Νικολού Στουρνάρη.

Μεσοχώρα
Λίγο έξω από η Μεσοχώρα υπάρχει η περίφημη λίθινη τοξωτή γέφυρα της Μεσοχώρας ή «Γέφυρα του Κόκκου Χατζηπέτρου»,έργο Ηπειρωτών μαστόρων, ενισχυμένη με γέφυρα Belley.Σε καλή κατάσταση βρίσκονται και τα αλώνια του Βλάχου, στο Παλαιομονάστηρο και στον Αη-Λια. Αξιοσημείωτες είναι και οι βρύσες Βλαχοτάτσι, Μπαρούτα, Παπαγιάννη, Μαυρογιώργη. Πανέμορφες είναι και οι τοποθεσίες στις πηγές Κοχλαστήρας, Παλαιόμυλος, Γκούρα, Κορομηλιές, Λιβάδια Αράντζου.

Βαθύρεμα
Γύρω από το χωριό υπάρχουν άφθονα νερά: Γκούρα, Βλαχόβρυση, Λαιούσα, Μουσαμάς, Μπουκουβάλα, Παλιοκόπρι, Ποτιστής, Κανάλια, Λιβάδια, Βαθυρεματιώτης (ο οποίος είναι παραπόταμος του Αχελώου).

Λιβαδοχώρι
Εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος.

Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.

Βαλκάνο
Το χωριό έχει πανηγύρι στις 26 και 27 Ιουλίου, γιορτή της Αγίας Παρασκευής. Οι εκδηλώσεις διαρκούν δύο ημέρες. Μετά το τέλος της λειτουργίας στην παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής ακολουθεί γλέντι στην πλατεία του χωριού, όπου ντόπιοι και επισκέπτες τραγουδούν και χορεύουν δημοτικά τραγούδια και απολαμβάνουν μαγειρεμένα κρέατα που μοιράζονται στους παρευρισκόμενους.

Πολυνέρι
Μνημεία Ιερά Μόνη Μεταμορφώσεως Του Σωτήρος (άγνωστο γιατί οι κάτοικοι την ονομάζουν Παναγιά) Κτίστηκε περίπου το 1400μχ.Γιορταζει στις 15 Αυγούστου.

Αρχαιολογική Χώροι Πληροφορίες μας αναφέρουν ότι στη θέση Καραούλη και στη θέση Άγιος Γεώργιος ,στον οικισμό Πολυνερίου υπήρξαν αρχαιολογικά ευρήματα.

Ιστορικό Ντοκουμέντο της νεώτερης ιστορίας. .Η τελευταία βράδια του Άρη Βελουχιώτη ήταν στο χωρίο Πολυνέρι στον οικισμό Παναγίας..

Ιεροί Ναοί – 1.Ιερος Ναός Αγίου Νικόλαου (οικισμός Πολυνέρι) – 2.Γεννησεως της Θεοτόκου.(οικισμός Πανάγιας).

Έχουμε ορίσει το παραδοσιακό μονοπάτι Παναγίας-Πολυνεριου ως μονοπάτι αναψυχής, περιπάτου και άθλησης.

Ποταμοί – Χατζής και Αρέντης όπου επιδίδονται πολλοί στο χόμπι του ψαρέματος της πέστροφας.

Επιπλέον σας πληροφορούμε ότι στις απόκρυφες πλάγιες του βουνού Κάστρου ζουν άγριο γίδες, ζαρκάδια και ελάφια.

Παράμερο
Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

Μοσχόφυτο
Στην περιοχή υπάρχει η εκκλησία του αγίου Νικολάου που χρονολογείται από το 1810.

της Αγίας Τριάδας( 1849).

και της Αγίας Παρασκευής (1870).

Νέα Πεύκη
Κοντά στο χωριό βρίσκονται οι πηγές Βρυσούλα και Φράξος (1200) και το σπήλαιο Αλώνια ενώ πιο μακριά βρίσκεται η Κόκκινη Σπηλιά.

Δ.Ε. ΓΟΜΦΩΝ

Εκδηλώσεις

Γόμφοι
Πανηγύρι στις 26 Ιουλίου της Αγ. Παρασκευής με φαγητό.

Πανηγύρι στις 27 Ιουλίου του Αγ. Παντελεήμωνα.

Πανηγύρι της Αγίας Τριάδας (Αγίου Πνεύματος).

Πανηγύρι του Αγ. Δημητρίου.

Πανηγύρι του Αγ. Νικολάου με παραδοσιακό φαγητό.

Δροσερό
Πανηγύρι στις 15 Αυγούστου της Παναγίας με φαγητό στο Δροσερό.

Πανηγύρι στις 18 Ιανουαρίου του Αγ. Αθανασίου στο Δροσερό.

Λυγαριά
Πανηγύρι του Αγ. Γεωργίου με φαγητό στη Λυγαριά.

Πανηγύρι του Αγ. Χριστοφόρου στις 9 Μαΐου στη Λυγαριά.

Μουριά
Πανηγύρι στις 8 Νοεμβρίου των Αγίων Ταξιαρχών με φαγητό και εκδηλώσεις στη Μουριά.

Πανηγύρι στις 26 Ιουλίου της Αγίας Παρασκευής με φαγητό στη Μουριά.

Πανηγύρι στις 9 Αυγούστου του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου με φαγητό στη Μουριά.

Παλαιομονάστηρο
Πανηγύρι Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου με χορούς.

Πανηγύρι Αγ. Χαραλάμπους στις 10 Φεβρουαρίου με παραδοσιακό φαγητό.

Πανηγύρι Ζωοδόχου Πηγής με παραδοσιακό φαγητό.

Πανηγύρι των 12 Αποστόλων στις 30 Ιουνίου.

Πανηγύρι του Αγ. Δημητρίου στις 26 Οκτώβρη.

Γιορτή Κρεμμυδιού (Καλέτσι Έφη πρόεδρος συλλογου 6985884948).

Πηγή

8 Ιουνίου Πανηγύρι «Αγίων Θεοδώρων».

2η μέρα Πάσχα εκδήλωση.

Πανηγύρι το 1⁰ Σάββατο μετά τις Απόκριες με φαγητό.

Δ.Ε. ΓΟΜΦΩΝ

Χώροι Πολιτισμού

Γόμφοι
Οι αρχαίοι Γόμφοι ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της θεσσαλικής τετράδος Εστιαιώτιδας . Εμφανίζονται ιστορικά για πρώτη φορά τον 4ο αι π.Χ. και δημιουργήθηκαν από τη συνένωση γειτονικών μικρών οικισμών. Καθώς η πόλη βρίσκονταν στο δρόμο που συνέδεε τη Θεσσαλία με την Ήπειρο, ο Φίλιππος Β’ ενίσχυσε την άμυνα της καθιστώντας τη δυνατό οχυρό στα σύνορα με την Αθαμανία. Οι κάτοικοι των Γόμφων προς τιμή του Μακεδόνα βασιλιά, μετονόμασαν τη πόλη τους σε Φίλίππους η Φιλοππόπολη και για να γιορτάσουν μάλιστα το γεγονός αυτό, έκοψαν νομίσματα με την επιγραφή “Φιλιπποπολιτών” .

Λόγω της σημαντικής γεωγραφικής θέσης της πόλης, ο ελεγχός της έγινε αντικείμενο διαμάχες στις αρχές του 2ου αι. π.Χ. στους ρωμαίους και το βασιλιά Μακεδονίας Φίλιππο Ε’.

Τον 1ο αι. π.Χ. αναφέρεται από τις πηγές η διέλευση του Ιούλιου Καίσαρα από την πόλη. Από επιγραφικές μαρτυρίες επίσης μαθαίνουμε ονόματα Γομφαίων που εξελέγησαν στρατηγοί του Κοινού των Θεσσαλών.

Ο αρχαιολογικός Χώρος εκτείνεται στο ύψωμα «Επισκοπή», νότια της σύγχρονης ομώνυμης κοινότητας. Στη θέση «Λουγκαράκο» εντοπίζεται ταφικός τύμβος, ο οποίος ανήκει στο βόρειο νεκροταφείο της αρχαίας πόλης, που εκτείνεται ανάμεσα στο σημερινό οικισμό και την θέση «Επισκοπή». Από το συγκεκριμένο νεκροταφείο προέρχονται πήλινα αγγεία και τμήματα επιτύμβιων στηλών, που ήλθαν στο φως με αφορμή την εκτέλεση γεωργικών εργασιών.

Στο σημαντικό αυτό αρχαιολογικό χώρο δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές ως σήμερα από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η Δημιουργία ενός επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου στην περιοχή κρίνεται απαραίτητη .Η επιλογή του Αρχαιολογικού χώρου των Γόμφων θεωρείτε ως πλέον κατάλληλη, αφού οι αρχαιότητες βρίσκονται σε κοινοτικές εκτάσεις και δίπλα στην κύρια οδική αρτηρία που συνδέει τη Θεσσαλία με τη Ηπείρο , γεγονός που Εξασφαλίζει την εύκολη πρόσβαση επισκεπτών σε αυτές

Ανεκτίμητη ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, από τη νεολιθική εποχή με πολλά ευρήματα ως σήμερα. Αρχαία πόλη υψηλής στρατηγικής σημασίας, ονομάστηκε «Φιλιππούπολη» προς τιμήν του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας. Υπήρξε μήλο της έριδας μεταξύ Φιλίππου Ε΄ και του Αμυνάδρου Βασιλιά Αθαμανών, Ενεργό μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Πέρασμα του Ύπατου Πόλπιου Λίκινου Κράσσου και του Ιουλίου Καίσαρα στον δρόμο για την αναμέτρησή του με τον Πομπηίο. Αναστήλωση τειχών από τον Ιουστινιανό. Καθιέρωσή τους ως έδρα Επισκόπων από τον Ηράκλειο.

Μέσα στην αρχαία πόλη έχουν αποκαλυφτεί τμήματα δύο μεγάλων δημόσιων κτιρίων (13,50 Χ 8,50 μ.και 12,50 Χ 12,50 μ αντίστοιχα), κτίριο με βαθμιδωτή κρηπίδα, μεγάλο τμήμα οικίας, βάσεις αναθηματικών στηλών, καθώς και τμήμα δρόμου κατασκευασμένου από σκληρό, πατημένο χώμα, χαλίκια και μικρά κομμάτια κεραμίδων.

Στα ευρήματα συγκαταλέγονται μία ημίεργη προτομή αυτοκρατορικών χρόνων από ντόπιο ασβεστόλιθο, σπόνδυλοι κιόνων, τμήματα πήλινων και γυάλινων αγγείων, κεραμίδες στέγης και νομίσματα από διάφορες ελληνικές πόλεις.

Οι αρχαίοι Γόμφοι φαίνεται ότι αποτελούσαν κέντρο άσκησης της λιθοξοϊκής τέχνης. Ανασκαφικά δεδομένα στον αρχαιολογικό χώρο όπως σπόνδυλοι κιόνων, ενεπίγραφη πλίνθος με ονόματα Γομφέων μαρμαροτεχνιτών, ημίεργη προτομή, επιτύμβιες στήλες και μαρμάρινή λάρνακα, ενισχύουν την άποψη αυτή. Στο εργαστήριο των Γόμφων αποδίδεται, όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος, και η ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του «Εχένικου» από την περιοχή των Καλογήρων.

Ο αρχαιολογικός χώρος των Γόμφων. Θέση επισκοπή. Ανασκαφές από τον κυριο Χατζηαγγελάκη.

Το κάστρο τον 16 αιώνα το εν λόγο τείχος καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τουρκοαλβανούς.

Βρέθηκαν μετά από ανασκαφές περίοδοι δυο ιστορικοί οικισμοί ,πρόσφατα οι αρχαιολογία στον εν λόγο χώρο έκανε ανασκαφικές έρευνες για την αποκάλυψη του αρχαίου θεάτρου.

Στους Αρχαίους Γόμφους βρέθηκε μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο εξιστορεί την αναγνώριση του Οδυσσέα από την παραμάνα του όπως την ιστορείται σε στίχους της Οδύσσειας (τ386 – 402 κ 476 – 481)

Δροσερό
Ο Παλαιός Σιδηροδρομικός Σταθμός Δροσερού

Λυγαριά
Βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Χριστόφορου

Μουριά
Παλαιομονάστηρο

Ιδιωτική συλλογή Ευαγγέλου Καραμάνου – (ιστορικά αντικείμενα – κέρματα – φωτογραφίες )

Πηγή

Δ.Ε. ΠΙΑΛΕΙΩΝ

Εκδηλώσεις

Φήκης
Ανήμερα Θεοφανίων – Το Έθιμο «Καρκατζάλια».

Απόκριες – Παραδοσιακό άναμμα τις Φωτιάς

Καθαρά Δευτέρα – Πέταγμα αετού θέση Μαγούλα.

19.05 – Ανακομιδή Ιερών Λειψάνων του Αγίου Νικολάου -Παραδοσιακό Φαγητό – Χορευτικά.

Καλοκαιρινή Εκδήλωση – Πολιτιστικές εκδηλώσεις

Φιλύρας
Κοπή Πίτας Απόκριες – Γιορτή Παιδιών, Ανήμερα Πάσχα – Χορευτικά.

Καλοκαιρινή Γιορτή Χοιρινού.

Καλοκαίρι – Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Θέατρο η Καραγκιόζη.

26.10 Χορός στην πλατεία και παραδοσιακοί χοροί (Άγιο Δημήτριο).

28.12 Χειμερινό Χορό.

Πιαλείας
Κοινωνική – Απόκρια – Η φωτιά και τα τρούμπανα της Πιαλείας.

Θρησκευτική – 23 Απριλίου – Άγιος Γεώργιος – Διάκλιση Φαγητό.

Πολιτιστική –18 Μαϊου Μουσείο Πιαλείας – Παγκόσμια ημέρα μουσείων.

Κοινωνική – Ιούνιος – Πλατεία Πιαλείας – Πανηγύρι Πιαλείας.

Θρησκευτική – 26.07 Αγία Παρασκευή – Κόζιακας Πιαλείας – Εκκλησιασμός και διάκληση (Φαγητό).

Πολιτιστική – Αύγουστος –Γήπεδο Πιαλείας – Μουσικοχορευτική (Τα Βότανα του Κόζιακα).

Κοινωνική – Οκτώβριος Α΄ Κυριακή – ΚΑΠΗ Πιαλείας – Γιορτή Γερόντων.

Τιμητική για τον ά Νεκρό του 1940 – Οκτώβριος Β΄ Κυριακή.

Παραποτάμου
Απόκριες – Χορό.

Αγιο Αντώνιο.

Άγιο Δημήτριο – Πανηγύρι.

Συνοικισμός Βαλομάνδρι

Καθαρά Δευτέρα – Προσφέρεται παραδοσιακή Φασολάδα.

Αγίων Αναργύρων – Πανηγύρι Αγίου Φανουρίου – Πανηγύρι.

Συνοικισμός Λιλή

Αγίων Αναργύρων Πανηγύρι.

Ελευθεροχώρι
21 Νοεμβρίου Κωνσταντίνου και Ελένη – Πανηγύρι

Δ.Ε. ΠΙΑΛΕΙΩΝ

Χώροι Πολιτισμού

Φήκης
Το Πρώτο χωριό είχε χτισθεί επάνω σε έναν λόφο (στην θέση Μαγούλα) που ευρίσκεται έξω από το χωριό και ονομαζόταν «Μακρυκόμη». Στην κορυφή του λόφου έχουν βρεθεί θεμέλια του πρώτου αυτού οικισμού. Ο λόφος στη θέση «Μαγούλα» έχει χαρακτηρισθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία ως αρχαιολογικός χώρος .

Εκκλησία Άγιος Νικόλαος : Ο Άγιος Νικόλαος από τους κατοίκους του χωρίου και ολόκληρης της περιοχής τιμάται και λατρεύεται ως ιατρός των ψυχικά ασθενών. Μαζί με την ανέγερση της εκκλησίας έκτισαν παραπλεύρως και κελιά όπου έφερναν τους ψυχικά άρρωστους για θεραπεία. Στο πάτωμα κάθε κελιού υπήρχε χοντρός κρίκος από τον οποίον έδεναν μια αλυσίδα. Σήμερα βρίσκετε ένα κελί στον χώρο της Εκκλησίας.

Φιλύρας
Μουσείο Λαογραφικό είναι σε λειτουργία και επισκέψιμο.

Βιβλιοθήκη σε λειτουργία και επισκέψιμη.

Νερόμυλος – λόφος Παλαιοκάστρ.

Πιαλείας
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το διαμέρισμα της Πιαλείας παρουσιάζουν τα:

Ασκληπιός – Ασκληπιεία.

Τσιαβαλιάρης Βασίλειος- Τσιαβαλιάρεια.

Λαογραφικό και ιστορικό μουσείο Πιαλείας.

Αρχαιότητες και ανάδειξή τους.

Ασκληπιός –Ασκληπιεία
Ο αρχαιολόγος Π. Καστριώτης που έκανε ανασκαφές στα Τρίκαλα και στο χωριό μου Πιαλεία το 1902 γράφει «Η λατρεία του Ασκληπιού ανέθορεν εν τη Θεσσαλία( Τρίκκη) εκ τινος παραβύστου φάραγκος της Πίνδου (Πιαλεία, στη θέση Παλιόκαστρο) εις τον ελληνικόν ορίζοντα…». Την ίδια άποψη έχει και ο έφορος αρχαιοτήτων Θεσσαλίας Δ. Θεοχάρης καθώς και πολλοί άλλοι Έλληνες και ξένοι ερευνητές.

Αν λάβουμε υπόψη μας τη μαρτυρία του μεγάλου ποιητή της αρχαιότητας Ομήρου, που μας λέει ότι ο Ασκληπιός ήταν κάτοικος Τρίκκης, τη μαρτυρία του αρχαιολόγου Π. Καστριώτη για τα φαρμακοτριβεία που βρέθηκαν στο Παλιόκαστρο και τη μαρτυρία ότι τα βότανα συγκέντρωνε από το Κερκέτιον όρος (Κόζιακα), οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η αρχαία Πιάλεια υπήρξε ο τόπος όπου ο μεγάλος γιατρός της αρχαιότητας έδρασε και γιατί όχι να μην είναι και η γενέτειρά του.

Η άποψη αυτή ενισχύεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι στο Παλιόκαστρο βρέθηκαν και τα σύμβολα του Ασκληπιού που είναι το φίδι, ο κύων (σκύλος), το ραβδί και το κύπελλο.

Τσιαβαλιάρης Βασίλειος- Τσιαβαλιάρεια
Ο Δήμος, σε συνεργασία με την τοπική αρχή και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πιαλείας, συναισθανόμενοι το χρέος τους απέναντι σ’ αυτούς που έπεσαν μαχόμενοι για την ελευθερία στο Έπος του ‘40- ‘41 ‚διοργανώνει κάθε χρόνο την δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου τα Τσιαβαλιάρεια προς τιμήν του συγχωριανού και Πρώτου νεκρού του ‘40, Βασίλη Τσαβαλιάρη, τιμώντας αφ’ ενός τον ίδιο, και στο πρόσωπό του όλους τους υπόλοιπους αγωνιστές, υπενθυμίζοντας αφ’ ετέρου σε μας, τη βαριά κληρονομιά της υπεράσπισης των ελληνικών ιδεωδών.

Λαογραφικό και ιστορικό μουσείο Πιαλείας
Ιδρύθηκε από το 2000. Εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2006. Λειτούργησε με ωράριο υπό την εποπτεία του Δ/ντή του σχολείου μέχρι τον Ιούλιο του 2009. Από τότε παραμένει κλειστό και εξυπηρετούνται οι επισκέπτες (κυρίως σχολεία) σε εθελοντική βάση από τον ιδρυτή του Μουσείου

Αρχαιότητες και ανάδειξή τους

Οι αρχαιολογικοί χώροι της Πιαλείας είναι αρκετοί

Αρχαιολογικοί Χώροι Ανασκαφές και Αρχαία ευρήματα

Παλιόκαστρο
Στο ομώνυμο ύψωμα πάνω από τον οικισμό του Παλαιοχωρίου. Σώζονται τμήματα του Μυκηναϊκού τοίχους που το προστάτευε, το πηγάδι στο μέσον του κάστρου και λείψανα του ναού (μάλλον της Αρτέμιδος) και του φαρμακοτριβείου του Ασκληπιού. Εδώ βρέθηκαν πολλά χάλκινα και αργυρά νομίσματα, αντικείμενα και όπλα όπως και σύμβολα του Ασκληπιού. Βρέθηκε ακόμη αρχαϊκό αγαλματίδιο «Αμαζόνα» που κρατάει στα χέρια της τόξο έχει ζώνη στη μέση της και στο κεφάλι κράνος δωρικό με ψηλό λοφίο.

Φτελιάς
Βρίσκεται όπου και ο οικισμός του Παλαιοχωρίου και κάτω από το Παλιόκαστρο.Στην τοποθεσία αυτή βρίσκονται θεμέλια οικισμού και πολλές πέτρες από κτίσματα. Εδώ βρέθηκαν κιονόκρανα βυζαντινής τέχνης και αναθηματικά ανάγλυφα Ρωμαϊκών χρόνων. Εδώ βρίσκεται πιθανότατα ο ναός της Αρτέμιδος και σύμφωνα με τις ενδείξεις και κάποιο Ασκληπιείο.

Αλπίνα
Τοποθεσία βραχώδης απότομη και απόκρημνη με μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Βρίσκουμε εδώ ερείπια κτισμάτων καθώς και προστατευτικό τείχος.

Στη βάση των βράχων της Αλπίνας που απλώνεται η λάκα της Αλπίνας βρίσκονται πάρα πολλοί Ρωμαϊκοί τάφοι.

Λίγο πιο κάτω είναι ο χώρος «Νούλα» όπου διακρίνεται κτίσμα με ψηφιδωτό δάπεδο.

Αγία Τριάδα – Προφ. Ηλίας
Στις τοποθεσίες αυτές υπάρχουν θαμμένες σε μικρό βάθος (όχι περισσότερο από ένα μέτρο) πρωτοχριστιανικές εκκλησίες με ψηφιδωτά δάπεδα σύμφωνα με τις ενδείξεις αλλά και τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων κ. Δεριζιώτη και της κ. Μαντζανά Κρυσταλίας που επισκέφτηκαν την Πιαλεία το 1990.

ΝΟΥΛΑ
Στο χώρο αυτό διακρίνεται κτίσμα 40*25 μ. και μικρά τμήματα ψηφιδωτού δαπέδου.

Παραποτάμου

Συνοικισμός Βαλομάνδρι

Συνοικισμός Λιλή

Ελευθεροχώρι

Δ.Ε.ΜΥΡΟΦΥΛΛΟΥ

Εκδηλώσεις

Μυρόφυλλο

Παραδοσιακό πανηγύρι στην Ι.Μ.Αγ.Γεωργίου Μυροφύλλου την ημέρα που γιορτάζει η Μονή, η έναρξη του οποίου γίνεται με το παραδοσιακό τραγούδι του Αϊ Γιώργη. (Η εορτή του Αγ.Γεωργίου είναι κινητή ανάλογα με το Πάσχα, οπότε το πανηγύρι γίνεται είτε Δευτέρα του Πάσχα είτε 23 Απριλίου στο χώρο του Μοναστηριού).

Παραδοσιακό πανηγύρι στον οικισμό Γλύστρα με δημοτικά τραγούδια και παραδοσιακούς χορούς από χορευτικά συγκροτήματα στις 20 Ιουλίου στην πλατεία του οικ. Γλύστρα. (Γιορτή Προφήτη Ηλία).

Παραδοσιακό πανηγύρι στον οικισμό Γκολφάρι με δημοτικά τραγούδια στις 26 Ιουλίου στην πλατεία του οικ. Γκολφαρίου. (Γιορτή Αγ.Παρασκευής).

Παραδοσιακό πανηγύρι στο Μυρόφυλλο με δημοτικά τραγούδια, η έναρξη του οποίου γίνεται με το παραδοσιακό καγκελάρι στις 15 & 16 Αυγούστου στην κεντρική πλατεία του χωριού. (Γιορτή Παναγίας Θεοτόκου).

Χορευτικές εκδηλώσεις με παραδοσιακούς χορούς και δημοτικά τραγούδια από τα παιδιά του χωριού στις 15 Αυγούστου στην κεντρική πλατεία του χωριού. (Γιορτή Παναγίας Θεοτόκου).

Δημοτική βραδιά με δημοτικά τραγούδια και παραδοσιακούς χορούς από χορευτικά συγκροτήματα, η οποία διοργανώνεται από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Μυροφύλλου Τρικάλων κατά το διάστημα 10η με 13η Αυγούστου στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Θεατρικές Παραστάσεις στο Μυρόφυλλο κατά το διάστημα 1η με 18η Αυγούστου στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Διάφορες εκδηλώσεις: έκθεση φωτογραφιών, προβολή ντοκιμαντέρ και λοιπές εκδηλώσεις πολιτισμού από την Κοινότητα και τους συλλόγους της περιοχής κατά το διάστημα 1η με 18η Αυγούστου στην κεντρική πλατεία του χωριού και στο χώρο του Δημ.Σχολείου Μυροφύλλου.

Στο Μυλογόζι-Χειρόλακος υπάρχει το μονοπάτι απ’ όπου πέρασε ο Άρης Βελουχιώτης και η τοποθεσία «Φάγκος» όπου σκοτώθηκε.(Υπάρχει πρόθεση να κατασκευαστεί μνημείο στην τοποθεσία αυτή και να πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στη μνήμη του).

Κατά καιρούς γίνονται διάφορες ημερίδες και εκδηλώσεις με σκοπό την προβολή και αναστύλωση της Ι.Μ.Αγ.Γεωργίου Μυροφύλλου, την προβολή του φυσικού κάλους της περιοχής (ποταμός Αχελώος, βουνά κλπ).

Δ.Ε.ΜΥΡΟΦΥΛΛΟΥ

Χώροι Πολιτισμού

Μυρόφυλλο

Χώροι πολιτισμού

Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου. Μεταβυζαντινό αρχαιολογικό μνημείο, το οποίο χρονολογείται από το 1614 και έχει κριθεί διατηρητέο με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού το έτος 1985.Είναι επισκέψιμο και μονάζει σ’ αυτό ένας μοναχός.

Ι.Ν.Αγ.Νικολάου Μυροφύλλου. Μεταβυζαντινή εκκλησία κτισμένη το έτος 1857, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Μυροφύλλου. Είναι σε λειτουργία και είναι επισκέψιμη.

Ι.Ν.Αγ.Παρασκευής Μυροφύλλου. Μεταβυζαντινή εκκλησία κτισμένη το έτος 1865, η οποία βρίσκεται στον οικισμό Μυρόφυλλο. Είναι σε λειτουργία και είναι επισκέψιμη.

Ι.Ν.Παναγίας Θεοτόκου Μυροφύλλου. Μεταβυζαντινή εκκλησία κτισμένη το έτος 1873, η οποία βρίσκεται στον συνοικισμό Φανάρι οικ. Μυροφύλλου. Είναι σε λειτουργία και είναι επισκέψιμη.

Ι.Ν.Αγ.Παρασκευής Γκολφαρίου. Μεταβυζαντινή εκκλησία κτισμένη το έτος 1915, η οποία βρίσκεται στον οικισμό Γκολφάρι. Είναι σε λειτουργία και είναι επισκέψιμη.

Ι.Ν.Αγ.Νικολάου Γλύστρας. Μεταβυζαντινή εκκλησία κτισμένη το έτος 1922, η οποία βρίσκεται στον οικισμό Γλύστρα. Είναι σε λειτουργία και είναι επισκέψιμη.

Εξωκλήσι Προφήτη Ηλία στη θέση «Σέλωμα» στον οικισμό Γλύστρα και είναι επισκέψιμο.

Αρχαιολογικές ανασκαφές στη θέση «Διάσελο» όπου βρέθηκε οικισμός που χρονολογείται το 300π.Χ.

Στη θέση «Βαργιάνια» όπου η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τρίκλυτο ναό του 5ου μ.Χ. αιώνα και τάφους του 10ου αι.

Κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής

Δημοτικό Σχολείο Μυροφύλλου. Λιθόκτιστο κτίριο. Λειτούργησε από το 1925 έως το έτος 2009. Τα τρία τελευταία χρόνια είναι σε αναστολή λόγω έλλειψης μαθητών και αποτελεί χώρο διαφόρων εκδηλώσεων, όπως έκθεση φωτογραφιών, προβολή ντοκιμαντέρ, εκδηλώσεων πολιτισμού της Κοινότητας, αλλά και των συλλόγων της περιοχής.

Παραδοσιακα σπίτια: Γεωργίου Μανταλιά, Σωτηρίου Μανταλιά και Μπαλατσουκέων, όπου έγινε η συνάντηση των αντιστασιακών οργανώσεων: ΕΛΑΣ με τους Αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη και το Στρατηγό Σαράφη, ΕΔΕΣ με τον Στρατηγό Ναπολέων Ζέρβα και ΕΚΑ με τον αρχηγό Ψαρό όπου υπέγραψαν το Σύμφωνο Μυρόφυλλο-Πλάκα. Τα σπίτια είναι κατοικήσιμα.

Κτίριο Κοινοτικού Καταστήματος. Λιθόκτιστο δυόροφο κτίριο στο οποίο στεγάζονται τα γραφεία της Δημ.Ενοτ.Μυροφύλλου.

Δ.Ε. ΝΕΡΑΙΔΑΣ

Εκδηλώσεις

Νεράιδα
Πάγιες πολιτιστικές εκδηλώσεις Συλλόγου

Θεατρική παράσταση η οποία πραγματοποιείται, συνήθως, κατά το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου, από την ερασιτεχνική θεατρική ομάδα του Συλλόγου μας.

Παιδική θεατρική παράσταση, την ίδια περίοδο, με πρωταγωνιστές παιδιά από τη Νεράιδα, με ευθύνη και οργάνωση από το Σύλλογό μας.

Ποδοσφαιρικός αγώνας, με παράδοση 30 περίπου ετών, στο γήπεδο της Νεράιδας, μεταξύ Γερουσίας και Νεολαίας, στις 25 Ιουλίου.

Παιδική ζωγραφική-κηροπλαστική.

Τουρνουά ποδοσφαίρου (συνήθως το 10ημερο από 5-15 Αυγούστου) στο οποίο συμμετέχουν ομάδες από όλα τα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Νεράιδας και Μυροφύλλου (αλλά και ομάδες από κάποια χωριά της Δ.Ε. Πινδέων), με την ουσιαστική συμβολή ή και υπεύθυνο οργάνωσης το Σύλλογό μας.

Χωριανικό αντάμωμα (στις 31 Ιουλίου) στο χώρο αναψυχής έξω από το χωριό, στο ξωκλήσι του Αγ. Θεοδώρου, όπου μετά τη λειτουργία οι παριστάμενοι χωριανοί συζητούν και γεύονται παραδοσιακά εδέσματα, δημιουργήματα των γυναικών της Νεράιδας.

Βραδιά δημοτικής μουσικής και παρουσίαση χορών διαφόρων περιοχών της χώρας (στο πρώτο 10ημερο του Αυγούστου), από το ερασιτεχνικό χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου.

Προβολή κινηματογραφικών ταινιών (εφόσον ολοκληρωθούν οι εργασίες αναμόρφωσης του εσωτερικού χώρου του Σχολείου για να είναι σε θέση να υποδεχθεί πολιτιστ. και άλλες δραστηριότητες).

Πανηγύρι Αγ. Παρασκευής

Πραγματοποιείται στις 26 και 27 Ιουλίου και τελεί υπό την αιγίδα της Τοπικής Κοινότητας Νεράιδας. Στη φετινή πανηγυρική εκδήλωση, ιδίως τη δεύτερη μέρα που χορεύεται το παραδοσιακό “Καγκελάρι”, θα λάβει μέρος, ανάμεσα σε όλους τους πανηγυριστές, το ανασυσταθέν χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου.

Συνοικισμός Λαφίνας
Διήμερο πανηγύρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (6-7 Αυγούστου).

Αρματολικού
Πανηγύρι 15 Αυγούστου

Συνοικισμός Αετού
Πανήγύρι της Αγ. Παρασκευής (26-27 Ιουλίου)Ανήκει στο Κ.Δ Παχτουρίου

Κορυφής
Πανηγύρι στις 15 Αυγούστου, γιορτάζει το ξωκλήσι της Παναγίας

Παχτούρι
Οκτώβριος τέλος του μήνα εκδήλωση για τα 75 χρόνια που ιδρύθηκε «αδελφότητα» έτος ίδρυσης 1936.

Κοπή πίτας 05.02 – χορωδία χορευτικά προβολές κινηματογραφικών ταινιών φωτογραφικό υλικό κ.τ.λ.

15η Αυγούστου Πανηγύρι – Δημοτική Βραδιά

Δεκαήμερη εκδήλωση για τα παιδιά.

Δ.Ε. ΝΕΡΑΙΔΑΣ

Χώροι Πολιτισμού

Νεράιδα
Χώροι πολιτισμού: Στις προθέσεις και στο άμεσο μέλλον είναι να λειτουργήσει λαογραφικό Μουσείο, στο Δημοτικό Σχολείου, όπου σήμερα είναι συγκεντρωμένα παραδοσιακά αντικείμενα λαϊκής τέχνης τα οποία σύντομα θα θέσουμε σε προθήκες προστασίας.

Λαφίνας
Εκκλησία Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Αρματολικό
Αξιοθέατα είναι το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου, Αγ. Γεώργιος στην ευρύχωρη και πλακόστρωτη πλατεία του χωριού όπου υπάρχει και νερόμυλος.

Αετός
Νότια του χωριού υπάρχει η ισοτοπιά Λογγά. Λιθόστρωτη πλατεία με παραδοσιακό καφενείο, οι ιστορικές εκκλησίες Παναγίας- Αγ. Παρασκευής.

Κορυφής
Το παραδοσιακό χρώμα του χωριού διατηρεί η Δριστέλλα, που βρίσκεται στην κοίτη του Αχελώου και ο ιστορικός νερόμυλος. Η μεγάλη εκκλησία του χωριού είναι ο Αγ. Γεώργιος.

Παχτούρι
Στο κέντρο του χωριού η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, δίπλα η πλακόστρωτη πλατεία.

Υπεύθυνος καταγραφής πολιτιστικού αποθέματος Δήμου Πύλης: κ. Φράγκος Απόστολος.

Τηλ.: 24313 52333, 24343 50100, Φαξ.: 24310 52122.

Εmail: visitpyli@gmail.com, dimospilis@gmail.com

Πηγή: το υπ’αριθμ. 3158/26.04.2012 έγγραφο του Δήμου Πύλης.