Πληροφορίες για τον τουρισμό και πολιτισμό του δήμου Σοφάδων

ΜΟΥΣΕΙΑ
Μουσείο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης Ρεντίνας
Μουσείο Εθνικής Αντίστασης Ρεντίνας
Μουσειακός Ναός Αγ. Γεωργίου, στη Ρεντίνα
Αρχαιολογική Αποθήκη Κέδρου
Λαογραφικό Μουσείο Σοφάδων
Ιστορικό- Λαογραφικό Μουσείο Καππαδοκικού.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
Ιερά Μονή Ρεντίνης
Μουσειακός Ναός Αγίου Γεωργίου, στην Ρεντίνα
Κοίμηση της Θεοτόκου, στην Ρεντίνα
Ναός Αγίου Νικολάου, στην Ρεντίνα
Ναός Ζωοδόχου Πηγής, στην Ρεντίνα
Ναός του Προφήτη Ηλία, στην Φίλια
Ο ναός του Αγ. Βησσαρίωνα που βρίσκεται στον Αγ. Βησσαρίο
Ο ναός Κοίμησης της Θεοτόκου, στο Μελισσοχώρι
Ο ναός του Αγ. Αθανασίου, στο Δασοχώρι
Ο ναός Αγίου Γεωργίου, στον Πύργο Κιερίου
Ο ναός του Αγ. Αθανασίου, στον Κέδρο.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ
Πανθεσσαλικό Ιερό της Ιτωνίας Αθηνάς, στην Φίλια
Ακρόπολη του Αρχαίου Κιερίου, στον Πύργο Κιερίου
Αρχαιολογικός χώρος Κέδρου
Αρχαιολογικός χώρος «Παλαιόκαστρου» στην Ρεντίνα
Αρχαιολογικός χώρος στην Ματαράγκα
Αρχαιολογικός χώρος Λουτροποπηγής
Αρχαιολογικός χώρος «Παλαιόκαστρου», στην Κτιμένη
Αρχαιολογικός χώρος «Καστρί», στην Κτιμένη
Αρχαιολογικός χώρος στον Αγίο Βησσάριο
Αρχαιολογικός χώρος «Τζάνη Μαγούλα» ή λόφος Καρέλα στους Σοφάδες
Αρχαιολογικός χώρος «Παναγίες» στην Ρεντίνα
Αρχαιολογικός χώρος Λουτρού
Αρχαιολογικός χώρος Θραψιμίου

ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ
Καραγκούνικο χωριό, Συλλογή Λόλας Βολοτοπούλου
Λαογραφική συλλογή του Μορφωτικού Συλλόγου Γραμματικού
Λαογραφική συλλογή του Μορφωτικού Συλλόγου Μοσχολουρίου
Κέντρο Παραδοσιακού Κεντήματος, της Μαρίας Αλεξίου.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ
Ρεντίνα: κηρύχθηκε από την πολιτεία παραδοσιακός- διατηρητέος οικισμός (ΦΕΚ 594/Δ/13-11-1978), για την διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
Η γέφυρα Μοσχολουρίου έχει χαρακτηριστεί με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/ΚΗΡ/10518/266 (ΦΕΚ 593/Β/4-5-2000) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο
Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου και το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου Ρεντίνας έχουν χαρακτηριστεί με την Υ.Α. 4701/3-3-1967 (ΦΕΚ 183/Β/16-3-1967) ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία και προστατεύονται με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς»
Η Ιερά Μονή Ρεντίνας έχει χαρακτηριστεί με την Υ.Α. 4701/13-3-1967 (ΦΕΚ 183/Β/16-3-1967) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο και προστατεύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς»
Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Ρεντίνας έχει χαρακτηριστεί με την Υ.Α. 4701/13-3-1967 (ΦΕΚ 183/Β/16-3-1967) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο και προστατεύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς»
Ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ρεντίνας προστατεύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3028/2002 «Για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς»
Το Δημοτικό Σχολείο Ρεντίνας και ο περιβάλλοντας χώρος του χαρακτηρίστηκε με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/14204-5-3-1996 (ΦΕΚ 213/Β/2-4-1996) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο
Ο Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Κέδρου και ο περιβάλλοντας χώρος του έχει χαρακτηριστεί με την Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ32/10519/265 (ΦΕΚ 593/Β/4-5-2000) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο
Ο Ιερός Ναός Αγίου Βησσαρίου έχει χαρακτηριστεί με την Υ.Α. 4701/13-3-1967 (ΦΕΚ 183/Β/16-3-1967) ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Πνευματικό Κέντρο Σοφάδων

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ
Δημοτική Βιβλιοθήκη Σοφάδων
Βιβλιοθήκη Λεονταρίου

ΘΕΑΤΡΑ
Υπαίθριο Θέατρο Κτιμένης (Λίμνη Σμοκόβου)

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ- ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Καρναβάλι Σοφάδων, στην έδρα του Δήμου
Επέτειος της «Μάχης της Ματαράγκας», στις 21 Μαρτίου
Πανσέληνος Αυγούστου. Κάθε χρόνο στην πανσέληνο του Αυγούστου στο θέατρο Κτιμένης, δίπλα στην λίμνη Σμοκόβου διοργανώνεται το «αφιέρωμα στην Πανσέληνο», με πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα
Γιορτή τσίπουρου στην Ρεντίνα, τέλη Οκτωβρίου
Αγώνας Δρόμου Δολόπων, αρχές Ιουλίου
Γιορτή καραγκούνικης πίτας στο Μοσχολούρι μέσα Ιουνίου.
Αντάμωμα «τρίτης» ηλικίας, στην Δημοτική Ενότητα Ταμασίου
Βραδιά του «μαντί» και άλλων παραδοσιακών γεύσεων στο Καππαδοκικό το δεύτερο 15ήμερο του Ιουλίου.
Αγώνες αυτοκινήτου στη Λίμνη Σμοκόβου
Αγώνες ανώμαλου δρόμου στη Δ.Ε.Ταμασίου
Τα Καππαδόκεια, τον Αύγουστο στο Καππαδοκικό. (παρουσιάζονται έθιμα, χοροί και τραγούδια της Καππαδοκίας)
Αγώνες Σκοποβολής στην Ανάβρα

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ
Κάθε χρόνο στα μέσα Μαρτίου τιμάται η μνήμη του αγρότη- αγωνιστή Χρήστου Σάλτα από το χωριό Ανώγι, πρώτο πεσόντα κατά την εξέγερση των κολίγων του κάμπου το 1908.
Κάθε χρόνο στα μέσα Απριλίου πραγματοποιείται εκδήλωση στην πλατεία του Λουτρού, προς τιμή του Λοχαγού Ισχόμαχου (Γενικός Αρχηγός της Θεσσαλικής Επανάστασης του 1878, χάρη στην επιτελική οργάνωση του οποίου εδραιώθηκε η επανάσταση στο Θεσσαλικό κάμπο).

ΕΘΙΜΑ
Γουρνοχαρά: στους Σοφάδες, τους Μαυραχάδες και το Μοσχολούρι. Πραγματοποιείται το δεύτερο 15ήμερο του Δεκεμβρίου. Πρόκειται για μια γιορτή στην οποία συνευρίσκονται χωριανοί και άνθρωποι που αγαπούν και θέλουν να γνωρίσουν την παράδοση και διασκεδάζουν με τους ήχους της μουσικής και των κλαρίνων και με γεύσεις ψητού χοιρινού, λουκάνικου καθώς και άλλων παραδοσιακών εδεσμάτων.

Ρογκάτσια: Σε Σοφάδες, Μαυραχάδες και Φίλια κάθε χρόνο στις 6 Ιανουαρίου στον εορτασμό των Θεοφανείων όλοι φοράνε τις μάσκες τους και υπό τη συνοδεία ζωντανής μουσικής γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τρομάζοντας τα κακά πνεύματα που φέρνει ο νέος χρόνος (καλικάτζαρους και άλλα πολλά).

Το έθιμο της Σάγιας στο Καππαδοκικό: Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που συνηθιζόταν πολύ στα χωριά της Καππαδοκίας. Το άναμμα της σάγιας αναβιώνει κάθε παραμονή των Φώτων ανάβοντας φωτιά στην πλατεία του χωριού και χορεύοντας γύρω της. Το έθιμο της «Σάγιας» συμβολίζει την αιώνια πάλη του καλού με το κακό. Το φως αντιπροσωπεύει το καλό και το σκοτάδι το κακό. Έτσι το φως που έρχεται με τα άγια Θεοφάνεια συμβολίζει την επικράτηση του φωτός και του καλού επάνω στο σκοτάδι. Στους Καππαδόκες επικρατεί η άποψη πως η μεγάλη λάμψη από τις φλόγες διώχνει τα «τζίνια», τους καλικάντζαρους, που αναγκάζονται να κρυφτούν και έτσι προστατεύονται οι άνθρωποι.

Μπαϊράκια: Είναι το έθιμο που αναβιώνει την Δευτέρα του Πάσχα στη Ρεντίνα. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας οι πιστοί συγκεντρώνονται στην Κεντρική πλατεία και πλειοδοτούν σε χρήματα για να έχουν την τιμή να κρατήσουν κάποιο μπαϊράκι στην περιφορά που θα ακολουθήσει γύρω από το χωριό. Αυτό το είδος «δημοπρασίας» των λαβάρων έχει ως σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων για την συντήρηση την εκκλησιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μπαϊράκια διέρχονται από καθορισμένα σημεία τα οποία ταυτίζονται με τα 16 εξωκλήσια της Ρεντίνας που βρίσκονται περιμετρικά του χωριού. Περιμετρικά του χωριού βρίσκονται επίσης και τα «υψωμένα δέντρα» όπως αποκαλούνται .Πρόκειται για αιωνόβια δέντρα που έχουν στον κορμό τους ένα σιδερένιο σταυρό και σύμφωνα με την τοπική παράδοση απαγορεύεται να κοπούν. Πριν την διέλευση των λαβάρων γίνεται το λεγόμενο «ύψωμα των δέντρων», δηλαδή ο αγιασμός τους. Παράλληλα ο ιερέας, τοποθετεί μέσα στον κορμό του «υψωμένου δέντρου» αντίδωρο από την Θεία Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης. Η περιφορά των λαβάρων ολοκληρώνεται με αγιασμό στην κεντρική πλατεία του χωριού.

Το τάι τάι: Την δεύτερη ημέρα του Πάσχα στην πλατεία του Αηδονοχωρίου γίνεται μία εικονική δημοπρασία των εικόνων του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής, για να μαζευτούν έσοδα για την εκκλησία. Στην συνέχεια χορεύεται ο παραδοσιακός χορός τάι τάι ο οποίος είναι βυζαντινής προελεύσεως. Οι χορευτές σχηματίζουν δύο ομόκεντρους κύκλους. Οι έξω κρατιούνται με μαντήλια, περνούν τα χέρια τους πάνω από τους μέσα και τα κατεβάζουν μπροστά.

Το σεργιάνι στους Σοφάδες: Το Σεργιάνι πραγματοποιείται κάθε χρόνο ανήμερα της εορτής του Αγίου Γεωργίου, στον αύλειο χώρο του Ναού. Πρόκειται για έναν χορό που χορεύεται μόνο από γυναίκες και στον οποίο πρωτοστατεί η γηραιότερη γυναίκα η “μπροστάρισσα” όπως αποκαλείται. Στο «σεριάνι» συμμετέχουν παντρεμένες και ανύπαντρες και συνδυάζεται με το «νυφοδιάλεγμα» που γινόταν στα παλιά χρόνια.

Της Ζωοδόχου Πηγής: με το πέρας της Θεία Λειτουργίας γίνεται η λεγόμενη «Δημοπρασία των αμνοεριφίων». Σύμφωνα με την παράδοση, οι κτηνοτρόφοι της περιοχής για να έχουν την εύνοια της Παναγίας προσέφεραν ένα ζώο από το κοπάδι τους στην εκκλησία. Οι πιστοί πλειοδοτούν σε χρήματα ώστε να αποκτήσουν το ζώο που «δημοπρατείται». Τα χρήματα που συγκεντρώνονται διατίθενται προς συντήρηση των εκκλησιών.

Πρωτομαγιά: παραμονή της πρωτομαγιάς αναβιώνει το αυθεντικό τοπικό έθιμο, το «πήδημα του Μάη». Οι νέοι του χωριού μαζεύουν ξύλα από κάθε σπίτι και το βράδυ, παραμονής της Πρωτομαγιάς, ανάβουν 2 μεγάλες φωτιές στις δύο άκρες του χωριού. Το κάψιμο τον ξύλων συμβολίζει το τέλος του χειμώνα και τον πανηγυρικό ερχομό της άνοιξης. Οι πιο τολμηροί πηδούν πάνω από την φωτιά 3 φορές λέγοντας «Απρίλης βγαίνει, Μάης μπαίνει…….». Όταν σβήσουν οι φωτιές ακολουθεί γιορτή με άφθονο κρασί και ντόπια εδέσματα.

ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ

Σοφάδες: 26 Ιουλίου γιορτή Α.Παρασκευής
Αγία Παρασκευή: 26 Ιουλίου γιορτή Α.Παρασκευής
Άγιος Βησσάριος: 15 Σεπτεμβρίου γιορτή Α. Βησσαρίου
Αηδονοχώρι: 26 Ιουλίου γιορτή Α.Παρασκευής
Άμπελος: 9 Μαΐου γιορτή Α.Νικολάου
Ανάβρα: γιορτή Αγίου Πνεύματος
Ασημοχώρι: 24 Αυγούστου, γιορτή Αγίου Κοσμά Αιτωλού
Ανώγειο: 9 Μαΐου, γιορτή Αγίου Νικολάου
Αχλαδιά: 6 Αυγούστου, γιορτή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Βαθύλακος: 17 Ιουλίου, γιορτή Αγίας Μαρίνας
Γεφύρια: 21 Μαΐου γιορτή Κωνσταντίνου και Ελένης και 8 Σεπτεμβρίου γιορτή Παναγίας
Γραμματικό: της Ζωοδόχου Πηγής
Δασοχώρι: 1 Μαΐου, γιορτή Αγίου Αθανασίου
Ερμήτσι: της Ζωοδόχου Πηγής
Θραψίμι: 10 Φεβρουαρίου γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους και 26 Ιουλίου γιορτή Αγίας Παρασκευής
Καππαδοκικό: της Ζωοδόχου Πηγής
Καρποχώρι: 9 Μαΐου, γιορτή Αγίου Νικολάου
Κέδρος: 15 Αυγούστου
Κτιμένη: της Ζωοδόχου Πηγής
Κυψέλη: 7 Ιουλίου, γιορτή της Αγίας Κυριακής
Λεοντάρι: 20 Ιουλίου, γιορτή Προφήτη Ηλία
Λουτροπηγή: 29 Αυγούστου, γιορτή Αγίου Ιωάννη
Λουτρό: 27 Ιουλίου, γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα
Μοσχολούρι: 8 Νοεμβρίου, των Ταξιαρχών
Ματαράγκα: 6 Δεκεμβρίου, γιορτή Αγίου Νικολάου
Μαυραχάδες:των Αγίων Πάντων
Πύργος Κιερίου: 6 Αυγούστου, γιορτή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Πασχαλίτσα: του Αγίου Πνεύματος
Ρεντίνα: 22 Μαρτίου του Αγίου Βασιλείου, 1 Ιουλίου των Αγίων Αναργύρων και 15 Αυγούστου.
Φίλια: 20 Ιουλίου, γιορτή Προφήτη Ηλία

Ο Δήμος Σοφάδων και ο ΔΟΠΑΠΣ στηρίζουν τις καθιερωμένες ετήσιες εκδηλώσεις όπως το καρναβάλι Σοφάδων, η Πανσέληνος του Αυγούστου, ο αγώνας δρόμου Δολόπων κλπ. Παράλληλα ο Δήμος, στέκεται αρωγός σε εκδηλώσεις που προάγουν τον πολιτισμό και το αθλητικό πνεύμα καθώς και τα ήθη και έθιμα της περιοχής μας.

Πηγή: το υπ’αριθμ. 9040/10.4.2012 έγγραφο του Δήμου Σοφάδων.