Πληροφορίες για τον τουρισμό και πολιτισμό του δήμου Παλαμά

ΜΟΥΣΕΙΑ

Λαογραφικό Αγροτικό Μουσείο Ιτέας

Έναν μοναδικό στο είδος του χώρο δημιούργησε ο πρώην δήμος Φύλλου στο νομό Καρδίτσας, στον οποίο στεγάζονται εκθέματα της ευρύτερης περιοχής του θεσσαλικού κάμπου, τα οποία σχετίζονται με την τοπική αγροτική, πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά. Πρόκειται για το Λαογραφικό – Αγροτικό Μουσείο Ιτέας, το οποίο μπορούν να επισκέπτονται καθημερινά εκατοντάδες μαθητές από ολόκληρη την Ελλάδα.

Το Μουσείο, διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για να γίνει αποδέκτης ευρείας κλίμακας τουριστικών-εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

“Προσπαθώντας να δηλώσει την παρουσία του και τη διάθεσή του για προσφορά στον πολιτισμό, ο δήμος εμπνεύστηκε έναν χώρο στον οποίο η παρουσία πολιτισμού θα είναι μια αειφόρος εξελικτική διαδικασία. Έτσι, με τη συλλογική προσπάθεια όλων των φορέων της περιοχής, δημιούργησε έναν εκθεσιακό χώρο ανάδειξης στοιχείων αγροτικής κληρονομιάς.

Απώτερος στόχος πάντως, είναι αφενός μεν να κληροδοτήσει στους νέους τις πολιτιστικές αξίες, διατηρώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου, αφετέρου δε ν’ αναδείξει τον πεδινό τουρισμό, προσελκύοντας επισκέπτες με τον ντόπιο τρόπο ζωής, τη λαϊκή παράδοση και την ιστορία μας.

Ο Δήμος, εκτός από το Αγροτικό – Λαογραφικό Μουσείο, διαθέτει αξιόλογους επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους, εκκλησιαστικά και νεότερα μνημεία.

Ειδικότερα ο δήμος στην προσπάθεια του να διατηρήσει και να αναδείξει την πολιτιστική του κληρονομιά, δημιούργησε τον εκθεσιακό χώρο προστασίας και αξιοποίησης στοιχείων αγροτικής κληρονομιάς.

Το κτίριο του αγροτικού μουσείου περιβάλλεται από κατάλληλα διαμορφωμένη έκταση 8,5 στρεμμάτων και βρίσκεται πάνω στον κύριο οδικό άξονα, που συνδέει τους νομούς Καρδίτσας και Λάρισας, κομβικό σημείο του γεωγραφικού διαμερίσματος Θεσσαλίας.

Στον μοναδικό αυτό, για το είδος του, εκθεσιακό χώρο στεγάζονται εκθέματα της ευρύτερης περιοχής του θεσσαλικού κάμπου. Σχετίζονται με την τοπική αγροτική-πολιτιστική-ιστορική κληρονομιά.

Μέχρι σήμερα έχουν συντηρηθεί και καταγραφεί πάνω από 4.000 αντικείμενα, η πλειοψηφία των οποίων είναι δωρεές των κατοίκων του χωριού. Η συλλογή περιλαμβάνει αντικείμενα που έχουν σχέση με τον υλικό, κοινωνικό και πνευματικό βίο της περιοχής. Στο χώρο του μουσείου υπάρχουν αλωνιστικές μηχανές προηγούμενων δεκαετιών, αδοκάνες, τις οποίες έσερναν άλογα και τις χρησιμοποιούσαν στον αλωνισμό, τα πρώτα τρακτέρ που έκαναν την εμφάνισή τους στη θεσσαλική πεδιάδα, μαγγανοπήγαδο, από το οποίο αντλούσαν νερό οι κάτοικοι για να ποτίζουν το περιβόλι, όπως και σνέκες, ξύλινες στάμνες μέσα στις οποίες αποθηκεύονταν αλάτι.

Υπάρχει, επίσης, η σάλα με αναπαράσταση του καραγκούνικου δωματίου, διάφορα οικιακά σκεύη, αλλά και μυλόπετρες, τις οποίες χρησιμοποιούσε ο μυλωνάς για να αλέθει το σιτάρι. Κυρίαρχη θέση κατέχει ακόμη ο αργαλειός και οι παραδοσιακές στολές.

Η προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει ως στόχο στο να γνωρίσουν οι νέοι και να θυμηθούν οι παλιοί. Η παράδοση εξάλλου συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Δείχνει την ιστορική συνέχεια του έθνους, συνδέοντας τις γενιές μεταξύ τους.

Ο δήμος διοργανώνει ακόμα δρώμενα, όπως η σπορά σιταριού (Νοέμβρης) και ο θερισμός – αλωνισμός, που γίνεται τον Ιούνιο, στα οποία, αναβιώνοντας τις πατρογονικές γεωργικές εργασίες, αποβλέπει στο να προβάλλει την παραδοσιακή αγροτική ζωή, τα ήθη και έθιμα του τόπου.

Δίπλα στο Αγροτικό Μουσείο υπάρχει αθλητικό πάρκο, όπου μπορούν να παίξουν οι μαθητές και χώρος όπου μπορούν να καθίσουν για φαγητό.

Η Ιτέα βρίσκεται στην καρδιά του Θεσσαλικού κάμπου, συγκεκριμένα στη βορειοανατολική πλευρά του Νομού.

Η ευρύτερη περιοχή του δήμου είναι πεδινή εκτός από τα δημοτικά διαμερίσματα Πέτρινου και Συκεώνας, που είναι ημιορεινά.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Παλαμάς

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Ρουμ Παλαμά
Στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αθανασίου του Ρουμ-Παλαμά, ο οποίος χτίστηκε το 1811. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε διαστάσεις (500 τ.μ.) ναό του νομού Καρδίτσας και ονομάστηκε έτσι επειδή, όταν χτίστηκε, βρισκόταν στην ελληνική (Ρουμ) συνοικία. Ο ναός αυτός, κατασκευάστηκε πάνω σε προγενέστερο ναό, ο οποίος χρονολογείται από τους βυζαντινούς χρόνους (περί το 1300 μ.Χ.) και θεωρείται από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους των Βαλκανίων και από τους ελάχιστους εναπομείναντες του συγκεκριμένου ρυθμού.

Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπους Παλαμά
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Χαραλάμπους κτίστηκε στα 1838 και είναι ένα διώροφο αξιόλογο μνημείο. Υπάρχει αναθηματική επιγραφή στον Ποσειδώνα επάνω σε μαρμάρινο γωνιόλιθο, που χρησιμοποιήθηκε σαν οικοδομικό υλικό για την κατασκευή προσκτίσματος του ιερού Ναού του Αγίου Χαραλάμπους στιν Παλαμά και αποτελει τμήμα αρχαίας αναθηματικής στήλης η βάθρο. Η επιγραφή είναι γραμμένη σε δύο στίχους στην θεσσαλική διάλεκτο. ΄΄Λούρχος Ποτει Δούνι Ονέθεικε΄΄, που σημαίνει: Ο Λούρχος ανέθεσε στον Ποσειδώνα. Από το σχήμα των γραμμάτων η επιγραφή μπορεί να χρονολογηθεί στον 3ο αιώνα π.Χ.

Ο καθαρισμός της επιγραφής από τα κονιάματα που την κάλυπταν έγινε το Ιούνιο του 1994.

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Χαντακλή Παλαμά
Στη συνοικία Χαντάκι του Παλαμά, στις κατοικήσιμες μαγούλες απέναντι από τη μαγούλα του Αγίου Αθανασίου Χαντακλή, εικάζεται ότι βρίσκεται προϊστορική οχυρωμένη πόλη (εποχή του Χαλκού), από την οποία βρέθηκε πρόσφατα τμήμα τείχους. Ενδέχεται να είναι η ομηρική πόλη Αστέριο, που μαζί με άλλες πόλεις της περιοχής και με επικεφαλής το Ευρύπυλο, με 40 καράβια, συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο.

Λεύκη: Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου
O παλιός ναός του Αγίου Γεωργίου στην Λεύκη (της δ.ε. Φύλλου), είναι μια τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο φωταγωγό και προστώο κατά μήκος της βόρειας πλευράς του και ευρύχωρο νάρθηκα στη δυτική του πλευρά. Ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες σε δύο στρώματα. Το πρώτο στρώμα που αναπτύσσεται στους τοίχους και τις τοξοστοιχίες του κυρίως ναού φιλοτεχνήθηκε από τον ζωγράφο Θεόδωρο από την Αγιά Λαρίσης στα μέσα του 18ου αι. Το δεύτερο στρώμα καταλαμβάνει τους τοίχους του ιερού βήματος και χρονολογείται στον 19ο αι. Το ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού χρονολογείται στα 1759.

Καλογριανά: Παναγία Θεοτόκος – Ζωοδόχος Πηγή
Ένα από τα αξιολογότερα θρησκευτικά μνημεία του κάμπου.

Προάστιο: Παναγία Θεοτόκος – Ελαφιώτισσα
Ένα λαμπρό παραδοσιακό προσκύνημα του Δεκαπενταύγουστου.

Κόρδα: Ο παλιός Ιερός ενοριακός Ναός του Αγίου Αθανασίου
Ένα πέτρινο (μικροσκοπικό) χριστιανικό μνημείο, απαράμιλλης τέχνης και αισθητικής

Κόρδα: Άγιος Αθανάσιος
Παρεκκλήσι του παλιού εγκαταλελειμμένου ενοριακού ναού, ο οποίος ευρίσκεται στο κέντρο του χωριού, πίσω από τον καινούριο ενοριακό ναό. Το καθολικό του ναϊδρίου είναι ένα “τετρόκτιστο” μονόχωρο δρομικό κτίσμα. Το χαρακτηριστικό του ναϊδρίου είναι οι τρεις φωταγωγού, οι οποίοι είναι μεταγενέστερες προσθήκες. Δυστυχώς, ο εσωνάρθηκας κατεδαφίστηκε για να κτιστεί ο νέος ναός. Στο εσωτερικό του καθολικού, υπάρχουν εμφανή ίχνη επιχωμάτωσης. Το ναίδριο του Αγίου Αθανασίου, χρονολογείται από το 1730.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η περιοχή του Δήμου Παλαμά κατοικήθηκε από τους προϊστορικούς χρόνους. Στη Μαγούλα Καρατζίκι δυτικά της πόλης εντοπίσθηκαν όστρακα της νεότερης νεολιθικής εποχής. Παρόμοιες μαγούλες έχουν εντοπιστεί στην Μεταμόρφωση, στο Μάρκο και στους Γοργοβίτες. Πρόσφατα μέσα στην πόλη, στην συνοικία ΄΄Χαντάκι΄΄, αποκαλύφθηκαν αρχιτεκτονικά λείψανα αρχαίου τειχισμένου οικισμού τα οποία ανήκουν πιθανόν στην ομηρική πόλη Αστέριον. Με βάση την κεραμική χρονολογούνται στη μέση (1900-1650 π.Χ) και στην ύστερη μυκηναϊκή (1650 – 1100 /1050π.Χ) Τα επιφανειακά ευρήματα (πυραμιδόσχημο υφαντικό βάρος, <<αγνύθα>>, με εγχάρακτα γράμματα, όστρακα αγγελιών με ερυθρόμορφες παραστάσεις) καθώς και γωνιόλιθος με επιγραφή, ο οποίος είναι εντοιχισμένος σε πρόσκτισμα του Ναού του Αγίου Χαραλάμπους, δείχνουν ότι η κατοίκηση ήταν μάλλον συνεχής, τουλάχιστον ως τους κλασικούς χρόνους. Η συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας ίσως φέρει στο φως περισσότερα στοιχεία για την αρχαία αυτή πόλη. Λείψανα αρχαίων οικισμών σώζονται και στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου. Στην Μεταμόρφωση , στο Κουρτικιανό βουνό, Τιτάνιο, υπάρχουν ερείπια τοιχισμένης πόλη πιθανότητα του Λιμναίου.

Στο Βλοχό, στο ύψωμα ‘Στρογγυλοβουνι’, διατηρείται η ακρόπολη της αρχαίας πόλης με τρεις σειρές αμυντικών περιβόλων. Στη γύρω περιοχή ανακαλύφθηκαν επίσης αναθηματικές και επιτύμβιες στήλες με επιγραφές από τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ. Ορισμένοι ερευνητές τοποθετούσαν παλιότερα εσφαλμένα στο Στρογγυλοβούνι το Αστέριο, βασιζόμενοι στην υπόθεση ότι η ομηρική πόλη στους ιστορικούς χρόνους, ονομάστηκε ΄΄Πειρασία΄΄ ενώ άλλοι την ταύτιζαν με το Λιμναίο , πόλη που καταλήφθηκε από τους ρωμαίους το 189 π.Χ. Μετά την ασφαλή ταύτιση της περασίας , με την αρχαία πόλη στο Ερμήτσι, η πιθανότερη εκδοχή είναι ότι στο Στρογγυλοβούνι βρισκόταν η αρχαία πόλη Φάκιο, η οποία σύμφωνα με τα ανασκαφικά δεδομένα ήκμασε και στην Βυζαντινή εποχή. Δυστυχώς στις ελάχιστες πηγές αυτής της περιόδου δεν συναντάμε καμία αναφορά για την περιοχή. Πάνω στο λόφο σώζεται και ο ναός του Αγίου Δημητρίου από το 16ο αιώνα με τοιχογραφίες που ακολουθούν τα βυζαντινά πρότυπα, ενώ στον απέναντι ο Ναός του Αγίου Αθανασίου, τρίκλιτη βασιλική του 18ου αιώνα.

Μαγούλα Μυριχόβου. (Τοποθεσία Συκιές, Αγίας Τριάδας)
Προϊστορική θέση δεκαέξι(16) χλμ. Β. της Καρδίτσας, μεταξύ των χωριών Αγίας Τριάδας και Προαστίου. Βάσει των οστράκων αγγείων της, χρονολογήθηκε από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα το 1906 – στην Προϊστορική Εποχή της Αρχαιότερης Νεολιθικής – από (6.000 / 5.800 π.Χ).

Χωματόκαστρο Παραπράστανης. (Τοποθεσία Χαντακιά Προαστίου)
Λείψανα χωμάτινου κάστρου της αρχαίας πόλεως των Σιλάνων, από την Ελληνιστική Εποχή (323-30 π.Χ), κοντά στο σημερινό χωριό Προάστιο. Σύμφωνα με εκτίμηση της αρχαιολόγου της Ι.Γ. Ε.Π.Κ.Α. Βόλου κ. Έλσας Νικολάου, το οχυρό τούτο ανηγέρθη το έτος 80 περίπου (συν-πλην) π.Χ.

Μάχη της Παραπράστανης. (30/03/1854)

Μάχη του Βελεσίου. (11/04/1854)

Μάχη της Σοδειάς. (04/06/1944)

Η μάχη της Σοδειάς έγινε στο γειτονικό χωριό Κοσκινά, μεταξύ του αποσπάσματος του ΕΛ.Α.Σ. (Καραντάου – Σπάρτακου) και των Γερμανικών δυνάμεων κατοχής.

Δ. Ε. ΦΥΛΛΟΥ

Τα καταγραμμένα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία στην περιοχή του Φύλλου είναι στην Αστρίτσα ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ένα από τα πολλά μνημεία του 19ου αι. στον πεδινό χώρο του νομού. Στη Λεύκη ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου, μια τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο φωταγωγό, που εσωτερικά κοσμείται με εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες του 18ου αι., το τέμπλο χρονολογείται στο 1759. Στην Ιτέα η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου είναι χτισμένη το 1800 μ.Χ. με αγιογραφίες, τέμπλο και πηγάδι στο εσωτερικό της. Στα Ορφανά η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου χτισμένη το 1810 μ.Χ., η οποία όμως έχει γκρεμισμένη τη στέγη της (είναι καταγεγραμμένη από την Υπηρεσία Βυζαντινών Μνημείων). Στο Πέτρινο η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου χτισμένη το 16ο αι. Στη Συκεώνα η εκκλησία της Θεοτόκου χτισμένη το 1836 μ.Χ. με αγιογραφίες, ακόμη υπάρχει προϊστορικός οικισμός χτισμένος πριν 6000 χρόνια στη θέση «Μυτιρίζι».

Τα καταγραμμένα νεότερα μνημεία του δήμου είναι στην Ιτέα η παλιά τοξωτή γέφυρα, ένα από τα πιο αξιόλογα και πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα στο είδος της στον κάμπο της Θεσσαλίας. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, δίπλα στην καινούργια γέφυρα. Με την Υ.Α. 31/285/29.1.86. που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 104/β/14.3.86, η τοξωτή γέφυρα χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο και είναι ένα δείγμα της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής γεφυριών στην Ελλάδα. Είναι κατασκευασμένη από λευκό και γκρι ασβεστόλιθο. Δεν υπάρχουν μαρτυρίες για την ιστορία της. Η κατασκευή της τοποθετείται χρονικά επί τουρκοκρατίας, περίπου στα τέλη του 18° αιώνα και αρχές του 19° αιώνα. Συγκεκριμένα η γέφυρα βρίσκεται πάνω από την παλιά κοίτη του Ενιππέα κι έχει δύο μεγάλα ισομεγέθη και συμμετρικά τοποθετημένα τόξα και ένα μικρότερο τρίτο στη μέση της γέφυρας, κάτω από το πιο ψηλό σημείο της, που ήταν ανακουφιστικό άνοιγμα για τις περιόδους πλημμυρών. Να σημειωθεί εδώ ότι το γεφύρι είναι συνδεδεμένο με ιστορικές μνήμες των κατοίκων του χωριού. Υπάρχει επίσης μαγούλα με αρχαιολογικό χώρο (εικάζεται ότι ήταν χτισμένο νεκροταφείο) .

Παράλληλα, στην Αστρίτσα νεότερο μνημείο είναι το κονάκι Κοέν, που αποτελεί ιδιοκτησία του ιδιώτη Α. Καραγιώτα. Στο Πέτρινο ένα τούρκικο κονάκι στο κέντρο του χωριού. Το σπήλαιο Δρακότρυπας στο λόφο Γκόρμπα. Στη Λεύκη μια μικρή πέτρινη γέφυρα και στο Φύλλο μια ξύλινη και μια πέτρινη γέφυρα .

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

Πολιτιστικό κέντρο ΄Παναγιώτης Παλαμάς΄
Πήρε την ονομασία του από τον Παναγιώτη Παλαμά που κατάγονταν από τον Παλαμά και ήταν ο ιδρυτής της Παλαμαϊκής Σχολής στο Μεσολόγγι και παππούς του ποιητή Κωστή Παλαμά.

Δημοτική βιβλιοθήκη Παλαμά

Κινητή βιβλιοθήκη Παλαμά

Ανοιχτό θέατρο Μαγούλας του Παλαμά

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

• Αναβίωση του εθίμου «Ρουγκατσάρια» η «Ρουγκάτσια» στις 1-5 Ιανουαρίου στον Παλαμά.
• Χελιδονίσματα: αναβίωση λαϊκού δρωμένου με μικρούς καλαντιστες που τραγουδούν τον Μάρτη, την 1η Μαρτίου στον Παλαμά
• Λαμαρίνες: αναβίωση ενός παραδοσιακού εθίμου την Πέμπτη πριν την γιορτή του Λαζάρου, στον Παλαμά και σε άλλα χωριά. Κορίτσια μικρά με καλάθια στολισμένα με λουλούδια και συνοδευμένα από τον σκυλομαγκο γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν το Λάζαρη.
• Αποκριάτικο καρναβάλι στον Παλαμά
• Εκδηλώσεις καθαράς δευτέρας. Πραγματοποιούνται στον Παλαμά, το Βλοχό, το Μάρκο και την Μεταμόρφωση. Περιλαμβάνει δωρεάν πρόσφορα νηστίσιμων εδεσμάτων, γλέντια παραδοσιακά διαγωνισμός πετάγματος του χαρταετού κτλ.
• Το σεργιάνι της μαγούλας αναβίωση ενός παραδοσιακού έθιμου στο Παλαμά τη 2η μέρα του Πάσχα.
• Πολιτιστικό καλοκαίρι «ΤΙΤΑΝΕΙΑ» πολυποίκιλες πολιτιστικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στο Παλαμά και σε άλλα Τ.Δ.
• Καραγκούνικος γάμος

Καραγκούνηδες

Οι Καραγκούνηδες, το κυρίαρχο πληθυσμιακό στοιχείο του Θεσσαλικού κάμπου θα μπορούσαν να ορισθούν άμεσοι απόγονοι των πρώτων κατοίκων της περιοχής. Η ετυμολογία της λέξης Καραγκούνης αποτελεί πεδίο μελέτης και σύγκρισης καθώς αποδεικνύεται δύσκολη υπόθεση για τους ανθρωπολόγους. Άλλοι ανατρέχουν στο φυλετικό επίπεδο και άλλοι στα πολιτισμικά καθημερινής φύσεως στοιχεία (από το χρώμα της επιδερμίδας και την ιστορική καταβολή έως τα ενδύματα τη μαύρη φορεσιά και το γλωσσικό ιδίωμα. Το όνομα εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την τουρκοκρατία και πιθανότατα το πρώτο συνθετικό (καρα-) τουρκικής προέλευσης παραπέμπει στο μαύρο χρώμα, ενώ όσον αφορά το δεύτερο (-γκουν) ίσως στο γκούνα (κατεργασμένο δέρμα ζώου) ή στο τουρκικό γιουνάν (Έλληνες).

Δεν απουσιάζουν βέβαια και άλλες ερμηνευτικές προσπάθειες, λιγότερο ή περισσότερο βάσιμες που σχετίζονται με το Ελληνικό κάρα (κεφαλή) + το ρήμα κουνώ και ούτε λείπουν παραδόσεις και θρύλοι που φτάνουν μέχρι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αναμφίβολα, ο ευρύς κάμπος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο επίπεδο των συλλογικών ασχολιών στις οποίες οι Καραγκούνηδες επιδίδονταν. Οι Καραγκούνηδες προσάρμοσαν την καθημερινή τους ζωή, την εργασία και την διασκέδαση στις δυνατότητες και τις ανάγκες του κάμπου. Ασχολήθηκαν με την ιππασία και τη γεωργία ενώ τα κλασικά αθλήματα ήταν η πάλη το λιθάρι, η κοκορομαχία, το κάλεσμα του περιστεριού. Πλούσιος ο πολιτισμός των Καραγκούνηδων του κάμπου. Σπουδαία και η λαϊκή παράδοσή τους και εξίσου χαρακτηριστικά και τα έθιμά τους. Σήμερα τούτη η πληθώρα των παραδοσιακών στοιχείων συνεχίζει να εμφανίζεται μέσα από τις ποικίλες και πολλές εορταστικές εκδηλώσεις της καραγκούνικης ζωής οι οποίες μεταφέρουν μέσα τους τα σημάδια της συντελεσμένης συνάντησης και της επίδρασης των αντιθέσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα Ρουγκάτσια, παμπάλαιο έθιμο του Δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων με το οποίο επιδιώκεται η αποπομπή των κακών πνευμάτων. Τα Ρουγκάτσια (Ρουγκατσάρια) αποτελούνταν από ομάδες (10 – 15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι “αρκουδιάρηδες”. Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι Ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.

Εξίσου ενδιαφέρουσα Καραγκούνικη ιδιαιτερότητα ήταν το σεργιάνι (από το τουρκικό Sergan – seryan = περίπατος, εκδρομή). Πρόκειται για την παρακολούθηση, χάζεμα των χωρών που οι Καραγκούνες χόρευαν κατά τις ημέρες ξεχωριστών εορτών (Φώτα, Πάσχα, κ.α.). Πρέπει βέβαια να επισημανθεί ότι κατά τη διάρκεια του Σεργιανιού πραγματοποιούνταν κι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις (πάλη, αγώνες), ενώ δεν απουσίαζαν και οι συμφωνίες. γάμων και τα προξενιά μεταξύ των νέων. Ξεχωριστή μορφή στο χώρο της καραγκούνικης κοινωνίας αποτελούσε η γυναίκα Καραγκούνα για την οποία άλλωστε έχουν γραφεί και τραγουδηθεί πάμπολλα τραγούδια (με πιο γνωστό το “Καραγκούνα”), τα οποία υμνούσαν την ομορφιά, τη φρεσκάδα και τη χάρη της. Σημαντικό αντικείμενο έρευνας αποτέλεσε και η γυναικεία καραγκούνικη φορεσιά, η οποία παρουσιάζει μια πρωτοφανή ποικιλία και διακρίνεται σε επίσημη χειμωνιάτικη, επίσημη καλοκαιρινή, καθημερινή και νυμφιάτικη, όμορφος και ο συνδυασμός παραδοσιακής ενδυμασίας και των ασημικών που χρησιμοποιούνταν (για το λαιμό, για το στήθος, για τη μέση). Είναι αξιοσημείωτο ότι τα διακοσμητικά θέματα της φορεσιάς αποτελούν συχνά μια ενιαία ενότητα και πάντοτε εκφράζουν τη βαθιά σχέση του ντόπιου με τη φύση και τα ζώα. Εξαίρετο και απαραίτητο στοιχείο της παραδοσιακής ζωής είναι και ο αργαλειός με τον οποίο υφαίνονταν μεγάλο μέρος των ενδυμασιών. Δεν πρέπει να παραληφθεί ότι σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη της καραγκούνικης ενδυμασίας έπαιξαν και οι Ηπειρώτες τεχνίτες που περιόδευαν στην περιοχή μεταφέροντας την εμπειρία και το γούστο των καλλιτεχνημάτων τους.

(Το κείμενο είναι του Π. Τσιαμούρα από έντυπο έκδοσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καρδίτσας την επιμέλεια του οποίου είχε η ΔΕΤΑ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ)

BREVET ΠΑΛΑΜΑ

Η εκκίνηση του 1ου ποδηλατικού Brevet Παλαμά, από την κεντρική πλατεία της πόλης.

Όπως είναι γνωστό, τα Brevets στην Ελλάδα διοργανώνει η Πανελλήνια Ένωση Παλαίμαχων Αθλητών (ΠΕΠΑ) ενώ τον συγκεκριμένο αγώνα του Παλαμά με διαδρομή στην δυτική Θεσσαλία, διοργάνωσε ο νεοσύστατος Ποδηλατικός Όμιλος Καρδίτσας (ΠΟΚ) με τη στήριξη του δήμου Παλαμά και φορέων της πόλης, καθώς και πολλών χορηγών και εθελοντών που βοήθησαν για την επιτυχία του.

http://www.karditsalive.net/images/stories/topikes/palamas/brevet.2012-2.JPG

Οι ποδηλάτες ακολούθησαν την σηματοδοτημένη διαδρομή που ξεκινούσε από τον Παλαμά, συνέχιζε μέχρι την Καρδίτσα, προχωρούσε βόρεια και δυτικά προς την Πύλη Τρικάλων, ανέβαινε στην Ελάτη όπου και υπήρχε ο πρώτος σταθμός ελέγχου και τροφοδοσίας των αθλητών από τον δήμο Πύλης. Στη συνέχεια, οι ποδηλάτες ακολουθώντας βόρεια πορεία έφτασαν στα Μετέωρα, όπου το δεύτερο σημείο ελέγχου και τροφοδοσίας από το δήμο Καλαμπάκας. Ακολουθώντας μια νοτιο-ανατολική πορεία, αφήνοντας δεξιά τους την πόλη των Τρικάλων, οι ποδηλάτες πέρασαν τον Πηνειό και μέσω Μαραθέας και Μεταμόρφωσης τερμάτισαν στον Παλαμά.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΕΛΛΑΝΩΝ

• Επέτειος της μάχης της Παραπραστάνης (σημερινό Προάστιο) του Δήμου Σελλάνων (30 Μαρτίου). Σε θύμηση της αιματηρής μάχης της Παραπραστάνης που διεξήχθη την 30η Μαρτίου 1854 κατά των Τούρκων.
• Επέτειος της μάχης του Βελεσίου (σημερινό Πεδινό) του Δήμου Σελλάνων (11 Απριλίου). Σε θύμηση της ηρωικής μάχης του Βελεσίου που διεξήχθη την 11 Απριλίου του 1854 κατά των Τούρκων.
• Πανηγυρική εκδήλωση για την “εξέγερση των κολίγων αγροτών του Θεσσαλικού κάμπου”. 2 Ιουλίου κατ΄ έτος στην έδρα του Δήμου Σελλάνων, Προάστιo.
• Επέτειος για τους πεσόντες της Εθνικής Αντίστασης στο Δήμο Σελλάνων (31 Iουλίου). Σε θύμηση των αντιστασιακών που έπεσαν στις μάχες του Παμίσου (Καλογριανών) τον Ιούλιο του 1943 – πολεμώντας κατά των Γερμανών κατακτητών.
• Εορτή του οσιομάρτυρα Αγίου Δαμιανού του Mεριχωβίτη. 14 Φεβρουαρίου κατ΄ έτος στη γενέτειρά του το Μιρίχοβο (σημερινή Αγία Τριάδα) Σελλάνων.
• Εορτή του Αγίου Αρσενίου του Καλογριανίτη. 13 Απριλίου κατ’ έτος στη γενέτειρά του τα Καλογριανά Σελλάνων.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΦΥΛΛΟΥ

Στην περιοχή υπάρχει ποικιλία εκδηλώσεων, θρησκευτικών, τοπικών, πολιτιστικών και αθλητικών . Σε κάθε κοινότητα υπάρχει ένας πολιτιστικός σύλλογος (και συναφείς) που διοργανώνει τις εκδηλώσεις (σε συνεργασία με άλλους συλλόγους.

Ιτέα: Γίνεται πανηγύρι στις 2 Μαΐου (μόνο θρησκευτική εκδήλωση), γίνεται 2ήμερη λαϊκή βραδιά . Διοργανώνεται καρναβάλι καθώς και λαϊκές βραδιές σε κέντρα της Καρδίτσας . Όσον αφορά το καρναβάλι με το 500/19-6-1997 έχει συσταθεί νομικό πρόσωπο με την επωνυμία «ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΙΤΕΑΣ» με σκοπό τη διοργάνωση του καρναβαλιού , την εκμετάλλευση των θετικών παραμέτρων για την ανάπτυξη και αναβάθμιση της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου. Κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα διοργανώνεται παρέλαση καρναβαλιστών, χορευτικά συγκροτήματα και σερβίρισμα νηστίσιμων φαγητών.

Λεύκη: Γίνονται δύο πανηγύρια του Αγίου Γεωργίου και Πέτρου και Παύλου.

Ορφανά: Ετήσιο πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου.

Πέτρινο: Ετήσιο πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου. Διοργανώνεται και γιορτή καρπουζιού.

Συκεώνα: Ετήσιο πανηγύρι στις 8 Σεπτεμβρίου και 26 Ιουλίου.

Φύλλο: Διοργανώνουν τα «Φύλεια», τριήμερες εκδηλώσεις κάθε Αύγουστο.

Υπεύθυνος καταγραφής πολιτιστικού αποθέματος Δήμου Παλαμά: κ. Χρήστος Βαϊόπουλος.

Πηγές:

α) Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού Προσχολικής Αγωγής Δήμου Παλαμά (Δ.Ο.Π.Α.Π.Α.Π.).
β) Οδηγός Πόλης/Πολιτισμός & Διαχρονικότητα/Θρησκευτικά Μνημεία, (28 Απριλίου 2014).
γ) Οδηγός Πόλης/Πολιτισμός & Διαχρονικότητα/Πολιτιστικά Κέντρα-Βιβλιοθήκες, (28 Απριλίου 2014).
δ) Οδηγός Πόλης/Πολιτισμός & Διαχρονικότητα/Αρχαιολογικοί Χώροι, (28 Απριλίου 2014).
ε) Οδηγός Πόλης/Πολιτισμός & Διαχρονικότητα/Μουσεία, (28 Απριλίου 2014).
στ) Οδηγός Πόλης/Πολιτισμός & Διαχρονικότητα/Ήθη & Έθιμα, (28 Απριλίου 2014).